Τετάρτη, Μαΐου 30, 2012

Το αλά τούρκα πιάνο ... (και όχι το alla turca)


Είναι γνωστόν το «αλά τούρκα» του Μότζαρτ  Μότσαρτ (διότι θα βρούμε και το μπελά μας) στους περισσότερους, και μάλιστα κάποιοι που ασχολήθηκαν με το πιάνο και διέβησαν τον Ρουβίκωνα των προαγωγικών για την Μέση Σχολή, ίσως και να το μελέτησαν, και ίσως να θυμούνται ότι πρόκειται για το 3ο μέρος μιας ξεχωριστής στη μορφή της σονάτα. Μιλάμε για την Piano Sonata No.11 in A major, K 331 σε τρία μέρη, που μάλλον γράφτηκε το 1783. Το πρώτο της μέρος είναι ένα θέμα με 6 παραλλαγές – αυτό είναι πλέον σημαντικό στοιχείο που διέπει το πρώτο μέρος της και την διαφοροποιεί από την συνήθη φόρμα σονάτας. Το δεύτερο της μέρος είναι συμμορφωμένο με το σύνηθες πλαίσιο: ένα μενουέτο και τρίο. Το τρίτο της μέρος, επίσης κάπως αιρετικό, είναι ένα παιχνίδι εναλλαγής μερών σε ελάσσονα και μείζονα,  που ανήκει στην  ασματική φόρμα (τραγουδιστική με την έννοια των κουπλέ και των ρεφραίν). Τα μέρη:

1.Andante grazioso

 2.Menuetto

 3.Alla Turca: Allegretto

Ας ακούσουμε το πασίγνωστο τρίτο μέρος, όχι ως μουσική αλλά ως ζογκλερισμό:



Λιγότερο γνωστό είναι το «αλά τούρκα» του Μπετόβεν. Πρόκειται για το τέταρτο μέρος του έργου "6 Variations on an Original Theme", Op. 76, γραμμένο το 1809.



Όμως, πολύ λιγότεροι γνωρίζουν ότι  το «αλά τούρκα πιάνο» είναι και ένα στυλ παιξίματος, που ενδημεί στην Ανατολή. Είναι το να παίζεις στο πιάνο σαν να παίζεις κανονάκι ή σαντούρι. Από κοντά είχα ακούσει, γύρω στο 1984, την κανονίστα Ανιές Αγκοπιάν να παίζει πιάνο σε αυτό το στυλ. Η μόνη ηχογράφηση που κατάφερα να βρω στο youtube αυτού του στυλ είναι μια παλιά ηχογράφηση του δεξιοτέχνη στο ούτι Γιώργου Μπατζανού (1900-1977), επίσης δεξιοτέχνη στο «αλά τούρκα πιάνο».  Ταξίμι σε μακάμ Χιτζασκιάρ:

5 σχόλια:

Dimitri Sykias είπε...

Για την ακρίβεια ο Kissin παίζει την μεταγραφή του Anton Rubinstein. Το αυθεντικό είναι διαφορετικό και μάλιστα ο Μπετόβεν δεν αναγράφει πουθενά στο score (τουλάχιστον σ' αυτό που έχω) ότι πρόκειται για τούρκικο εμβατήριο.

Dimitri Sykias είπε...

Και από ό,τι φαίνεται από το τελευταίο βίντεο που παραθέτεις, οι ανατολικοί όταν μιλούν για τούρκικο εμβατήριο εννοούν κάτι διαφορετικό από τους δυτικούς. Όπως πάντα...

Dimitri Sykias είπε...

Και εδώ ένα διαφωτιστικό άρθρο για τη διόρθωση του "αιώνιου" λάθους στην εκτέλεση της αρχικής επέρεισης της alla turca του Mozart.

γεράσιμος μπερεκέτης είπε...

Σε ό, τι αφορά στο 4ο μέρος του Μπετόβεν, όντως δεν είναι απο τον ίδιο χαρακτηρισμένο το κομμάτι ως Alla Turca, αλλά πρόκειται για έναν μεταγενέστερο χαρακτηρισμό που του έχει αποδοθεί από ακροατές.

Η ηχογράφηση του Μπατζανού δεν σχετίζεται με εμβατήριο αλά τούρκα. Πρόκειται για έναν αυτοσχεδιασμό, ένα ταξίμι πάνω στο πιάνο. Το ύφος παιξίματος και η τεχνική (με την απλωμένη μονοφωνία σε διαφορετικές τεσιτούρες ενισχυμένη με ντουμπλαρίσματα σε οκτάβες) ονομάζεται από τους ανατολίτες "αλά τούρκα".

Ανώνυμος είπε...

Το κομμάτι του Μπετόβεν που αναφέρετε είναι το "Marcia alla turca" από τα "Ερείπια των Αθηνών" και τιτλοφορείται ως Τούρκικο εμβατήριο από τον ίδιο τον Μπετόβεν. Επίσης, η προφορά του ονόματος του Μότσαρτ επιβέλλει τη γραφή του ως "Μότσαρτ" στα Ελληνικά, και φυσικά όχι "Μότζαρτ".

οι παχουλές αναρτήσεις (όσο τις διαβάζετε τόσο παχαίνουν)