Γεια ...

Πετεφρή ...

ΟΙ ΡΩΜΑΛΕΟΙ ΠΑΝΔΟΥΡΙΣΤΕΣ Ι

Ὁμοίως καὶ ἐν τῷ δεξιῷ μέρει, ἐν ᾧ καὶ ὁ δρουγγάριος τῆς βίγλης παρίσταται, ἵσταται ὁ τοῦ μέρους τῶν Πρασίνων μαΐστωρ μετὰ καὶ ὀλίγων δημοτῶν μετὰ καὶ τῶν πανδουριστῶν μετὰ τῶν πανδούρων, καὶ ὄπισθεν αὐτοῦ οἱ δύο Γότθοι φοροῦντες γούνας….. (από το ΓΟΤΘΙΚΟΝ του ΠΕΤΕΦΡΗ)
Ποίοι οι πανδουρισταί; Εύκολο, θα μου πείτε: αυτοί που παίζουν τις πανδούρες. Πανδούρα, αλεξανδρινή εξέλιξη της αρχαιοελληνικής λέξης «πανδουρίς», όργανο που, όπως λέει ο λεξικογράφος Πολυδεύκης*, οι Έλληνες το υιοθέτησαν από τους Ασσυρίους. «Στους Αλεξανδρινούς χρόνους το όνομα πανδούρα** χρησιμοποιούνταν για να δηλώνει και ολόκληρη την οικογένεια όμοιων οργάνων που παίζονταν με πλήκτρο. Όπως λέει ο Sachs (Hist. 137): "είχε ένα μακρύ βραχίονα (χέρι) χωρίς στριφτάρια (κλειδιά, κόλλαβους), μικρό σώμα, τάστα και τρεις χορδές"· Πολυδ. (IV, 60): "τρίχορδον δε, όπερ Ασσύριοι πανδούραν ωνόμαζον· εκείνων δ' ήν και το εύρημα" (το τρίχορδο που οι Ασσύριοι ονόμαζαν πανδούρα· ήταν άλλωστε δική τους εφεύρεση)». Από την Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, του Σόλωνα Μιχαηλίδη –κυπρίου μαέστρου, συνθέτη και παιδαγωγού.

Η τρίχορδη πανδούρα των αρχαίων ελλήνων ήταν ένα όργανο μάλλον εξαιρεμένο από την διαδεδομένη μουσική πράξη, στην οποία δέσποζαν τα αρποειδή έγχορδα (λύρες, βάρβιτοι, κιθάρες κλπ), καθώς και ποικιλία αυλών και κρουστών). Ήταν όργανο μάλλον για περιθωριακή χρήση, δεν το απαντούμε σε παραστάσεις αγγείων. Το γνωρίζουμε από αυτό το χαρακτηριστικό άγαλμα Μούσας (Μαντινεία, 5ος π.Χ. αι) και από αγαλματίδια Ταναγραίων. Ίσως να προσιδίαζε στις γυναίκες αυτό το όργανο. Κάπου μάλιστα με πάει η εξ άπω ανατολής απόγονος της ασσυριακής πανδουρίδας. Λέτε, οι Ταναγραίες;

Να όμως και ένα αγαλματίδιο του 13 π.Χ αιώνα που κοσμεί το αρχαιολογικό Μουσείο της Χάιφας. Και σημιτικόν, δηλαδή, τ' αργανάκι.

Η μεσαιωνική εξέλιξη της πανδουρίδας μας οδηγεί στα όργανα με λαουτοειδή μορφή – βλέπετε το απολλώνιο τόξο δύο μουσικές ενσαρκώσεις μπορεί να πάρει, αυτή της άρπας και αυτή της πανδουρίδας.
Μετεξέλιξη των αρποειδών, τα τραπεζοειδή κανονάκια και σαντούρια και εξ αυτών τα εκ παραφθοράς των κυμβάλων (αλλού γι’ αλλού), τσίμπαλα και πιάνα. Της πανδουρίδος απόγονος , εις τα ημέτερα νεοελληνικά, ο ταμπουράς και το μπουζουκάκι.

Ωστόσο ο πολύτιμος Φαίδων Κουκουλές στο περιώνυμον ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ μας πληροφορεί ότι στα βυζαντινά χρόνια η λέξη "πανδουριστής" (αλλά και "φάνδουρος, ο") σημαίνει γενικώς τον οργανοπαίκτη και ειδικότερα τον σαλπιγκτή του Ιπποδρόμου, κάτι σαν τον συχωρεμένο γαύρον Αττίλιο (Βασίλη Δουρίδα), ήτοι «ρούλα-λά, ρούλα-λα, πράσινα καρούμπαλα». Μάλλον, τέτοιοι ήσαν και οι πανδουριστές του Γοτθικού. Σιγά μην ο δρουγγάριος έσερνε μαζί του λεπτεπιλέπτους μπουζουκτσήδες.

Και επειδή οι μακριές σάλπιγγες εκείνης της εποχής «εξέβγαζον» έναν θεμελιώδη ήχο και τους αρμονικούς του, οι σαλπιγκτές για να δώσουν ποικιλία στις εκφερόμενες μελωδίες τους, διέθεταν σάλπιγγες κουρδισμένες σε ποικίλους τόνους. Παίζανε διαδοχικά μελωδίες ισοδύναμες, αλλά επειδή ο ένας έπαιζε σε διαφορετικό τόνο από τον άλλο, δινόταν μια ηχητική εικόνα ενδιαφέρουσα. Και όταν στο Γοτθικόν μας λέει ότι τη μιαν ο ένας έπαιζε «νανά» και μετά ο άλλος «άγια», σημαίνει ότι του ενός η σάλπιγγα ήταν κουρδισμένη στον Γ’ ήχο και του άλλου στον Δ’ ήχο, (δηλ. σε τονιαία μεταξύ των απόσταση). Εφεδάκι που εν πολλοίς μου θυμίζει το εγερτήριον του στρατοπέδου μου, όταν ήμην και εγώ νέος, ωραίος και ρωμαλέος (καθότι και ταμπουρατζής).


* Ο Ιούλιος Πολυδεύκης έζησε περί τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Καταγόμενος από την Ναύκρατι της Αιγύπτου, σπούδασε και κατόπιν δίδαξε ρητορική στη Αθήνα. Έργο του σπουδαίο το ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΝ, λεξικό με λήμματα της αττικής διαλέκτου, του οποίου σώζεται επιτομή που συνέταξε τον 9ο αιώνα ο Βυζαντινός λόγιος Αρέθας.

** Κατά τον Πυθαγόρα "η πανδούρα κατασκευαζόταν από τους τρωγλοδύτες της Ερυθράς Θάλασσας από λευκή δάφνη που φυτρώνει κοντά στη θάλασσα" (Αθήναιος, όχι ο μπλόγκερ. Δ', 183F-184A, 82). Ο Νικόμαχος γράφει στο Εγχειρίδιό του (κεφ. 4) ότι το μονόχορδο ονομαζόταν φάνδουρος. Ο Ησύχιος χρησιμοποιεί τη λέξη πανδουρίς για το όργανο και τον όρο πάνδουρος για τον εκτελεστή· "πανδούρα ή πανδουρίς, όργανον μουσικόν. Πάνδουρος δε ο μεταχειριζόμενος το όργανον".

πανδουρίζω· παίζω την πανδούρα. πανδουριστής· ο εκτελεστής της πανδούρας.

από την "Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής"
του Σ. Μιχαηλίδη

Περί "νανά" και "άγια"

ως γνωστόν κλικ στην εικόνα και μεγαλώνει....

...έτσι βιαστικά, σαν πρώτη νύξη ιδού μια φωτογραφία από το ΜΕΓΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ του Χρυσάνθου (εκδ. 1832, αναστατική έκδοση εκδόσεις ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ - κυκλοφορεί). Προαναγγέλεται έτσι ένα θέμα περί των λέξεων "νανά" και "άγια" που χόρεψαν στο Γοτθικόν του Πετεφρή.

Πρόκειται για απηχήματα εκκλησιαστικών ήχων, δηλαδή για μικρές μελωδικές γραμμές οι οποίες με αμεσότητα μας δίνουν την ιδέα του μέλους (της μελωδικής γραμμής) που θα ακολουθήσει, σαν μια μικρή, επαρκής όμως προεισαγωγή, ή και σαν πρόσταγμα, σαν καθοδήγηση, που δείχνει τον δρόμο στον τραγουδιστή.

Περισσότερα σε επόμενο ποστ, να διαβάσω προσεκτικά πολύ το Γοτθικόν.

Νά σαι καλά Πετεφρή, μου άνοιξες την όρεξη για νέον "διδακτορικόν".

....και πρόσεξε: δεν είναι "ανα τε", είναι "ανανές", (και αμέσως μετά "ανεανές") δεν ξέρω αν διαβάζεις χειρόγραφο, ή μεταφορά του κειμένου στο έντυπο, πάντως δες και τον τροχό της φωτογραφίας που έχω παραθέσει. Τα απηχήματα είναι: Ανανές (Α' ήχος), Νεανές (Β' Ήχος), Νανά (Γ' ήχος) Άγια (Δ' ήχος) κλπ. ... δηλαδή αυτό που μοιάζει με u αλλά και αυτό που μοιάζει με καλλιγραφικό τ είναι αμφότερα παλαιογραφικές γραφές του Ν.

Πύργος από τραπουλόχαρτα

του Πετεφρή, τραγουδισμένο, με φόντο ένα λάδι του Σεμιτέκολο

ΣΕΞ και ΚΑΤΣ

κέντρισμα της μνήμης μου από το Η ΧΑΡΑ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟΥ του Πετεφρή/αφιερούται.




Παλιότερα, κυκλοφορούσε στον Πειραιά φάτσα μεσήλικος, κοκκινοτρίχη, πυκνικού. Τον συναντούσες στον Ηλεκτρικό και στα λεωφορεία της διαδρομής Χατζηκυριάκειο-Φρεαττύς, που έχουν αφετηρία και τέρμα τον σταθμό του Ηλεκτρικού. Τον είχε ανθιστεί ο φίλος μου ο Λ., τον είχε "φακελώσει" και μου τον "σύστησε", ήδη θρυλούμενο, καθώς τον είχαμε -θέμα ζωντανό να σπαρταράει- στο κάθισμα απέναντί μας, σε μια διαδρομή Μοναστηράκι-Πειραιάς.

-Ο ψεύτης με τον μάρτυρά του. Φα 'τονε. Αυτός είναι ο "Σεξ και Κάτς", μου είπε στα μουλωχτά.

Ο τύπος βαστούσε στα χέρια του ενα τεφτέρι, το οποίο διεχειρίζετο σαν να κρατούσε κάποιες κλεφτές σημειώσεις. Θα μπορούσες να τον πάρεις και για ποιητή, αν δεν ήξερες να εκτιμάς τους βολβούς των ματιών - οι δικοί του ήταν υπερκινητικοί, με έντονο το στοιχείο της εμμονής μεν, αβαθείς δε.
Το ίρτζι του δεν το μυριζόσουν όσο κι αν παρατηρούσες τα γραφούμενά του. Ήταν γριφώδη: στις αριστερές σελίδες με μαύρο στυλό, στις δεξιές με κόκκινο. Να μια ματιά σε ένα του ανοιχτό δισέλιδο:
Δεξιά σελίδα: «Δευτέρα, 12 Δεκεμβρίου 1976, 5 ΣΕΞ».
Αριστερή σελίδα: «Δευτέρα, 12 Δεκεμβρίου 1976, 7 ΚΑΤΣ».

Ο φίλος μου ο Λ., καλή του ώρα τώρα που πετάει για Βραζιλία (αρχικαπετάνιος πια), αετός σ' αυτά και σε άλλα, μετά από τακτική παρατήρηση είχε δώσει την εξήγηση:
Ο τύπος κοζάριζε και προσπαθούσε να δεσμεύσει κάποιο βλέμμα. Αν το βλέμμα ήταν αντρικό, και αφού, μετά από επίμονο κοίταγμα, κατάφερνε τον "αντίπαλο" να το αποσύρει, τότε προσμετρούσε και σημείωνε στο τεφτέρι την νίκη του ως ΚΑΤΣ. Αν το βλέμμα ήταν γυναικείο, με ή χωρίς απόσυρση, σημείωνε την νίκη του ως ΣΕΞ. Και αποθησαύριζε, ταξινομώντας.

Ενώ από το '76 ως το '80, τον έβλεπα τακτικά, μετά τον έχασα. Τον ξανάδα μία και τελευταία φορά το '93. Αναλλοίωτος, αν εξαιρέσεις το λίγο γκριζάρισμα στα μαλλιά και το γεγονός ότι το τεφτέρι είχε γίνει φάιλο-φαξ με πλαστικοποιημένες τις σελίδες του. Πλεύριζε τις αντιπάλους υπάρξεις και μοστράριζε τις τροπαιοφόρες σελίδες, ως αυτοδιαφήμιση. Δεν σημείωνε τίποτα πια.

νέον ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟΝ

TRIAKTINI

Δεν πρόκειται περί νέας παραισθησιογόνου ουσίας. Είναι χώρος συνδημιουργίας της Όλιας (κι όλα), του Κουκουζέλη (aspripetraxexaspri) και του Μπερεκέτη (kratimokatavasma).

Ξεκινάμε με μία εκδρομή. Ομαδάρχης ο Πετεφρής.

Τα σχόλια θριαμβευτικής υποδοχής παρακαλούμε όχι εδώ, αλλά εκεί.

επιπροσθέτως, να πάτε και εκεί, στον Δάσκαλο:

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»
Τετάρτη, 28 Νοεμβρίου 2007, ώρα 20.30

Μουσικές βραδιές στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»
«Το πιανιστικό έργο

του Θόδωρου Αντωνίου»

Ο Κωνσταντίνος Παπαδάκης παρουσιάζει τα έργα του Θόδωρου Αντωνίου:
«Entrata», «Synaphes», «Aquarelles»,
«Συλλαβές», «7 ρυθμικοί χοροί», «4 μικροί Κανόνες»,
2 κύκλοι «Inventions», «7 Ρυθμικοί Χοροί»,
«Prelude and Toccata», «Sonata».

TU VICAS DOMINE....

ένας αναδρομικός θρίαμβος.

ΗΕΜΜΟΥΣΟΣΤΟΥΠΕΤΕΦΡΗΣΤΕΨΙΣ

υπ' εμού του ταπεινού Γερασίμου του Μπερεκέτου τάχα και μελωδού

και Πάνου Θεοδωρίδη: Ο ΕΡΑΣΤΗΣ
διαβάζει ο Κουκουζέλης
υποκρούει ο Μπερεκέτης