Σάββατο, Φεβρουαρίου 10, 2007

σπανία ηχογράφησις ρεμπέτικου

"ΟΙ ΝΤΟΥΜΑΝΟΤΡΥΠΕΣ" του Λαπαθιώτη, αγνώστου σε μένα συνθέτη.


Το παρόν σπάνιον ρεμπέτικον περιήλθε στην συλλογή μου σε ηλεκτρονική μορφή. Δεν κατέχω δηλαδή κάποιον δίσκο γραμμοφώνου με το συγκεκριμμένο κομμάτι, παρά μόνον κοσμεί τη συλλογή μου σε μορφή mp3. Πρόκειται για ένα κομμάτι σε στίχους Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Στίχους απρόσμενους για έναν νεορομαντικό ποιητή, εξίσου απρόσμενους με αυτούς του "ΒΑΟ ΓΑΟ ΔΑΟ". Οι στίχοι αντανακλούν την κρυφή ζωή του ποιητή, αυτήν που μέσα από διαθλάσεις αναδύεται στα γνωστά ποιήματά του.

 
Διευκρινίζω ότι το ενσωματωμένο βίντεο του YouTube είναι πρόσφατο (2021). Η πρώτη παρουσίαση του κομματιού είχε γίνει μέσω του πρώτου link της παρούσας ανάρτησης (2007). Μια ψηφιακή ιχνηλασία το αποδεικνύει.

  Όταν ο παππούς μου έψαχνε να βρει ένα οικοπεδάκι να αγοράσει για να χτίσει την προίκα για τις δυο μικρότερες αδερφές του, ένας μανιάτης κοντοχωριανός του τού είπε:
- "Παναγιώτη μου, έλα εδώ στη Πειραική, και εγώ σου φράζω ένα στρέμμα για δέκα λίρες, όπου το θες, κορώνι μου".

 Ο παππούς μου ο καημένος, είχε που είχε τη ντροπή του, μανιάτης να έχει παντρευτεί πριν παντρέψει όλες τις αδερφές του, κοκκίνησε:
-"Να πάρω εγώ Κυριάκο προίκα στις αδερφές μου δίπλα στους τεκέδες;"

Δεν ήταν υποχρεωμένος, ως μανιάτης, να πάρει προίκα σε καμμία αδερφή του. Στη Μάνη, το 'χω ξαναγράψει, οι γυναίκες προίκα δεν έπαιρναν. Μόνο κληρονομούσαν από μάνα σε μάνα αλυκές, ώστε να έχουν αλάτι για το μαγείρεμά τους, και σπανίως κάποιες πλούσιες οικογένειες δίνανε για κάποια χρόνια στις κόρες, ως προίκα, μερίδιο της ελαιοπαραγωγής. Όχι ρευστόν και προπάντων όχι γη και ακίνητα. Ο παππούς μου όμως ήθελε να τις προικίσει τις δυό μικρές του αδερφές. Αφού πάντρεψε τις δυό μεγαλύτερές του και παντρεύτηκε, έπρεπε να τις νοιαστεί, κανείς να μην μπορεί να πει ότι δεν τις νοιάστηκε. Εντάξει,... παντρεύτηκε πριν τις παντρέψει. Αλλά τις νοιάστηκε.

-"Α ρε καημένε Παναγιώτη. Εδώ βρε στην Πειραική σε είκοσι χρόνια αυτά τα οικόπεδα θα είναι χρυσάφι".
-"Τα έχω χεσμένα, με συγχωρείς. Εγώ τις αδερφές μου δεν τις έχω να μένουνε μεσοτοιχία με τους χασικλήδες. Κι έπειτα η Πειραική είναι γεμάτη ποντικούς και κουνούπι. Και είναι και ερημιά. Στην ερημιά να βάλω τις αδερφές μου;".
Και πήγε και αγόρασε με τα λεφτουδάκια του ένα οικοπεδάκι στο συνοικισμό της Παναγίτσας. Παναγία, Ρόδον το Αμάραντον. Τρακόσια μέτρα από την παραλία της Πειραικής, αλλά συνοικισμός. Με φώτα του δήμου, νερό και ηλεκτρικό.

Ο κυρ-Γιάννης ο γαλατάς που είχε αγοράσει για να βόσκει τις κατσίκες του ένα στρέμμα στην Πειραική, πλάι ακριβώς στον Καραγκιόζη του Χαρίδημου, τώρα έχει αφήσει προίκα στα εγγόνια του μιαν οχταόρωφη πολυκατοικία. Αλλά εγώ πιστεύω ότι ο παππούς μου καλά έκανε και δεν πήρε τότε το οικόπεδο στην Πειραική. Γιατί οι αδερφές του οι καημένες, είχανε που είχανε μείνει ανύπαντρες, να παίρνανε και σπίτι στην Πειραική, τότες όλος ο κόσμος θα έλεγε το μακρύ του και το κοντό του.


Ο Λαπαθιώτης σε κάτι τέτοια μέρη σύχναζε. Και χωρίς επίφαση. Χωρίς επίφαση γιατί τον πήρε από κάτω. Δεν πήγε για κουλέρ λοκάλ. Πήγε και συγχωνεύτηκε. Διατηρώντας την ποίηση. Γι αυτό και τις αποστροφές του τις άφηνε αδημοσίευτες. Και γι αυτό κι εγώ λέω συγχωνεύτηκε. Γιατί μπόρεσε και διατήρησε την διάκριση-μπορούσε να διακρίνει τους κόσμους. Αν δεν μπορείς να διακρίνεις τότε, απλώς, ταυτίζεσαι.
Τους στίχους αυτού του τραγουδιού του, μου τους έστειλε η φίλη μου η Φανή. Τους βρήκε στο βιβλίο του Πέτρου Χαρτοκόλλη "Ιδανικοί Αυτόχειρες", εκδόσεις ΕΣΤΙΑ. Είναι αδημοσίευτοι από τον ποιητή. Αν και το περιβάλλον στο οποίο αναφέρεται είναι οι τεκέδες του '30, το τραγούδι έχει δομή δημοτικού με γλώσσα ρεμπέτικου. Δεν είναι ρεμπέτικο, γιατί δεν υπάρχει ρεμπέτικο τραγούδι χωρίς ομοιοκατάληκτους στίχους, έστω δίστιχα. Στο τραγούδι αυτό συγχωνεύονται δημοτική τεχνική και ύφος με ρεμπέτικο θέμα.

(Α στροφή)
Κάτω στου Μήτσου τον ντεκέ κάναν οι μπάτσοι μπλόκο
και βρήκαν ντουμανότρυπες κ' ένα γιαπί λουλάδες,
πενηνταδυό διμούτσουνες και δεκαοχτώ μαρκούτσια.


Σουρτά- σουρτά με μπαμπεσιά ζυγώσαν οι ρουφιάνοι,
με ζούλα ήρθαν οι π[ούστηδες] και μας εβάναν μπόστα:
τσιμπήσαν πρώτα τον Μπαλήν, όπου φυλούσε τσίλλιας,
και μπήκαν στο τσαρδάκι μας και μας τα κάναν λίμπα.


(Β στροφή)
Πήραν τις ντουμανότρυπες, πήραν και τους λουλάδες,
πήραν και τις διμούτσουνες, τα δεκαοχτώ μαρκούτσια,
πήραν και τους ντερβίσιδες και στο πλεχτό τους πάνε
 


(Γ στροφή)
πήραν τον Μίκα το Ντουρντή, το τζε του Ντελαβέρη,
το Μπάμπουλα, το Μπούμπουλα και το Μπαλή το Μήτσο,

πήρανε και το ντερτιλή το Ντάτα, το θερίο,
πόκανε πέντε στην Παλιά και δώδεκα στ' Ανάπλι,
κι όταν μιλάη τσακίζεται και λέει: Όφ, τ' αδρεφάκι.
Πήραν και το Σκουντή το Λια με τα σμιχτά τα φρύδια,

κι ο Λιάκος βαρυγκόμαγε, κι ο Λιάκος βλαστημούσε.

(Δ στροφή).
Λιάκο μ' τ' έχεις και θλίβεσαι, τ' έχεις κι αναστενάζεις;
Δεν κλαίω που με τσιμπήσανε και στο πλεχτό με πάνε,
μον' κλαίω που μου τη σκάσανε κι ακόμα είμαι χαρμάνι...



Ο συνθέτης το έπιασε το αντικείμενο. Διάλεξε δώδεκα από τους είκοσι συνολικά στίχους, έτσι ώστε να αποτελούν στροφικές ενότητες. Απέφυγε και επικίνδυνες λέξεις όπως τη λέξη "πούστηδες" ίσως φοβούμενος λογοκρισία, αν και εκείνη την εποχή ακόμη δεν υπήρχε. Έφτιαξε ένα τραγούδι τετράστροφο από στροφές τρίστιχες, όπου ο δεύτερος στίχος κάθε στροφής τραγουδιέται δις. Σας επαναλαμβάνω ο συνθέτης, όπως και ο τραγουδιστής και οι εκτελεστές, μου είναι άγνωστος, όπως πολλές φορές άγνωστος είναι σε μένα ο ίδιος μου ο εαυτός. Παρακαλώ λοιπόν κάθε εκλεκτό συλλέκτη και μουσικολόγο του ρεμπέτικου να με πληροφορήσει για οτιδήποτε γνωρίζει σχετικά.

12 σχόλια:

ATHENA είπε...

TO ALOGO MOY GIA ENA KATAVASON POY NA DOYLEYEI LEME

FYSIKA DEN AKOYSON TPT

SYMPTWSH KI EGW RODO AMARANTO 8YMH8HKA SHMERA

TA SEVH MOY

Ανώνυμος είπε...

Έχω να πω πως αν αυτοί οι παλιοί ρεμπέτες είχαν κανένα plug-in, θα ακουγόντουσαν τα δισκάκια των 78 στροφών σα να τα έχεις γράψει σε κονσόλα δεκαοκτακάναλη.

kukuzelis είπε...

*
- Γιάλα Μπερεκέτα με τις γραμμοφωνιές σου.
- Άιντε βρε, να καούν τα πίξελ.

Άρπα κι εσύ ATHENA ένα κατέβασον. (δεξί κλικ-->save target ή link as).
*

ΠΕΤΕΦΡΗΣ είπε...

Αγιού! είχα να το διαβάσω πάνω από σαράντα χρόνια (το είχα δει στο αφιέρωμα της Νέας Εστίας γιά τον Λαπαθιώτη- συγκεκριμένα "σελίδες γιά τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη").Δεν είναι ρεμπέτικο, εντάξει, αλλά σάματις και τι ήναι ρεμπέτικο; θα ς΄το χαρακτήριζα "ρεμπάτικο" εκ του ρεμπατεύω, ιδίως επί υφασμάτων και τριμμένων ρούχων. Κι άλλη μία τρανή απόδειξη ότι η λόγιοι συνθέτουν καλούς πολιτικούς στίχους που τους τσιμπάνε οι "ειδικοί" και στήνουν την σχετική εθνικοαπελευθερωτική παράδοση. Κακά τα ψέμματα, Μπερεκέττα: τα λόγια ήναι φτηνά, ενώ η μουσικαίς πάντοτε ξεφεύγουν ακόμη και από τους αετονύχηδες.
Εύγε!

γεράσιμος μπερεκέτης είπε...

ATHENA, πολλές φορές το ραδιοφωνάκι δεν πιάνει με το πρώτο κλικ. Χρειάζεται και δεύτερο ή και τρίτο, γιατί εκεί που έχει πάρει μπρος το play ξανακλικάροντας το βλέπει για pause. Και όπως είπε ο Κουκουζέλης, με ένα δεξί κλικ το αποθηκεύεις και το ακούς στο τέλος-τέλος.

...Ο Ανώνυμος το πιασε το νόημα.

Το τραγουδάκι, η μουσική δηλαδή, δική μου είναι, απόκρηες έχουμε - είπα να ντυθώ Μπάτης φέτος, ή μάλλον Δελλιάς.

Ανώνυμος είπε...

Αφού η μασκαράτα ήταν προφανής, ένας είναι ο Μπερεκέτης, να υπήρχε κι άλλος, θα ήταν από τ'άγραφα. Δεν θα προσποιηθώ ότι μου αρέσουν τα ρεμπέτικα. Μερικούς κόσμους, πρέπει κανείς να τους διασχίζει ως ταξιδευτής και όχι ως τουρίστας, δεν είναι κακό να μη σου αρέσουν όλα. Μου άρεσε η ανάλυση των στίχων του Λαπαθιώτη όμως.

ATHENA είπε...

XAXAXAXXAXAXAXAXAX
GI AYTO SAS AGAPW GIATI EISTE PAIXNIDIARHDES
ENDAKSEI KALH MASCARATA ME TO SCRATCH ALLA KAI TO ORGANO POSO MALLON H FWNH PRODIDOUN THN EPOXH TOUS... MYSTHRIO...

TA SEVH MOY

KUK MILLE MERCIS LEME

ATHENA είπε...

PS MA KAI 5 FORES TO PATHS AKI TO PERIMENA
(KSERW KI AP TO DIKO MOY TO MARAFETI 8ELEI LIGH WRA NA FORTWSEI)

Παπαρούνα είπε...

στο Soul Δεκεμβρίου είχε ένα καλό αφιέρωμα στον Λαπαθιώτη. Επίσης απο τις εκδόσεις Ζήτρος έχει κυκλοφορήσει μια συλλογή με 142 ποιήματα του Λαπαθιώτη, αλλά πιο πολύ επικεντρώνεται στην λυρική πλευρά του ποιητή. Πάρ' αυτά, το βιογραφικό σημείωμα στις πρώτες σελίδες είναι πλούσιο.

5ρέτσκοι είπε...

Ευχαριστώ Παπαρούνα. Και, ίσως, να πρέπει να ζητήσω συγγνώμη από την ψυχή του Λαπαθιώτη και από αυτούς που αγαπούν την ποίησή του, γιατί καταπιάστηκα με τις ακραίες μορφές της ποίησής του -με τις παρεκβάσεις του, θα έλεγα. Θέλησα να τονίσω και αυτές τις πλευρές του, γιατί πιστεύω ότι ο Λαπαθιώτης ως γνήσιος ποιητής χάραξε έναν δρόμο, αλλά έδειξε και πολλούς άλλους, είτε με νύξεις, είτε με πράξεις. Ασχολήθηκα με κάποιες νύξεις του, ασφαλώς απαυγάσματα κι αυτές της ποιητικής προσωπικότητάς του, ωστόσο πιο πολύ βαρύνουν αυτά που ο ίδιος δημοσίευσε.

Ανώνυμος είπε...

ωραίο,

έβαλαν link και στο rebetiko.gr

Damian Damianopoulos είπε...

Καλά ρε παιδιά πώς γίνεται και κόβεται στη μέση το άσμα και ξαναρχίζει απο την αρχή για να κοπεί και πάλι; Και να το προσπαθούσε κανείς...!

οι παχουλές αναρτήσεις (όσο τις διαβάζετε τόσο παχαίνουν)