ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

ψηφιακόν δώρο του φίλου μου Κουκουζέλη, ή Silezukuk ή Γιώργου Σεργάκη

ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

σε όλους τους τόπους και τους χρόνους

FLETCHER S. BASSET πλωτάρχου του Αμερικανικού Ναυτικού

1885

κατεβαίνει από εδώ

Ως γιος καπετάνιου συγκινήθηκα. Για να εξασκήσω τα αγγλικά μου, μετέφρασα τον πρόλογο. Δικός σας:

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

______

Ο

 παρών τόμος είναι μια προσπάθεια συλλογής των λαϊκών παραδόσεων για την θάλασσα και για τα περί αυτήν. Πολλοί από τους μύθους που καταγράφονται εδώ είναι τόσο παλιοί όσο και η ίδια η Ιστορία, και ακόμα περισσότερο, και μερικοί από τους πιο ενδιαφέροντες θρύλους έχουν επανειλημμένα δημοσιευτεί∙ αλλά, εξ όσων γνωρίζω, καμία ολοκληρωμένη συλλογή των θαλασσινών θρύλων δεν έχει γίνει ως τώρα. Δεν υποστηρίζω ότι η παρούσα εργασία είναι διεξοδική, καθώς πολλά έχουν γραφτεί για την μυστηριώδη θάλασσα, και πολλά μένουν για κάποιον μελλοντικό συλλέκτη των λαϊκών παραδόσεων, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των θαλασσινών θρύλων περιλαμβάνεται εδώ.

            Αυτοί οι θρύλοι προέρχονται από ποικίλες και πολύ διαφορετικές πηγές. Η συγκριτική μυθολογία μάς έχει διδάξει να μην περιφρονούμε ακόμα και την πιο  αλλοπρόσαλλη διήγηση, εάν αξιοποιώντας την, καταφέρουμε μέσω της σύγκρισης να φωτίσουμε μύθους ή παραδόσεις λογικοφανείς. Για την ερμηνεία των μύθων της Φύσης, αυτών της θάλασσας και του αέρα, έχω υιοθετήσει ως  ασφαλή οδηγό τις διδαχές του Cox, του οποίου τα συγγράμματα έχουν τύχει της αποδοχής των μελετητών. Τις καθιερωμένες εργασίες των Anthon, Murray, Gladstone, Keary, Fiske και Kelly επίσης έχω λάβει υπ’ όψιν και παραπέμπω σε αυτές. Αυτές οι μυθολογικές ιδέες των πρώιμων εθνών συχνά χρησιμεύουν σαν κλειδί για την ερμηνεία των πιο πρόσφατων δεισιδαιμονιών. «Οι θρησκευτικοί μύθοι της αρχαιότητας, καθώς και οι οικείες παραδόσεις της αρχαιότητας και των νέων χρόνων, έχουν την κοινή τους ρίζα  στα πνευματικά έθη της πρωτόγονης ανθρωπότητας. Πρόκειται για τις πλέον πρώιμες καταγεγραμμένες διατυπώσεις των ανθρώπων σχετικές με τον κόσμο μέσα στον οποίο γεννήθηκαν.» [1]

            Πολλοί που έγραψαν για τις λαϊκές παραδόσεις συμβουλεύτηκαν, ειδικά σε ό, τι σχετίζεται με την θάλασσα, το “Melusine”, ένα παριζιάνικο περιοδικό για την λαϊκή παράδοση, τις δημοσιεύσεις της Folk-lore Society, τις εργασίες του Jal, του Jones, των Bottrell, Hunt, Gregor, Sébillot, Grimm, Thorpe, Kuhn and Campbell.

Διαφωτιστικά στοιχεία για το θέμα μας, επίσης προέρχονται από διηγήσεις των μοναχών και των ιερέων κατά την διάρκεια των μέσων χρόνων, οι οποίοι για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους, τις διόγκωσαν με μύθους της αρχαιότητας και δεισιδαιμονίες των παγανιστών, και  μ’ αυτόν τον τρόπο εμπλουτίστηκαν πολλές διηγήσεις για αγίους και δαίμονες, πολλά έθιμα, κανόνες, καθώς και τελετουργίες των  ανθρώπων της θάλασσας. Οι  Maury, Collin de Plancy, Schindler και πολλοί άλλοι μας προσφέρουν τους θρύλους αυτούς που έχουν φιλοξενήσει στα γραπτά τους.

            Παραδόσεις, δοξασίες και έθιμα των σύγχρονων ναυτικών έχουν απανθιστεί  από διάφορες λαογραφικές συλλογές και από σελίδες συγγραφέων της ναυτοσύνης, όπως οι Jal, Marryat, Basil Hall, Melville, Cheever, Cooper και άλλοι που αναφέρονται σε αυτήν την εργασία, καθώς και από περιηγητικές και ταξιδιωτικές συλλογές των Pinkerton, Navarrete, Pigafetta και άλλων. Προσωπικές σημειώσεις και παρατηρήσεις κατά την διάρκεια της δεκαπενταετούς θητείας μου στο ναυτικό έρχονται να συμπληρώσουν αυτές τις θεωρήσεις.

            Οι ποιητές και οι στιχουργοί μπαλάντας έχουν, πάλι, ενσωματώσει πολύτιμο υλικό. Τα λόγια τους είναι αποκρυσταλλωμένη έκφραση δημοφιλών ιδεών – η αντανάκλαση της κοινής γνώμης, ενδεδυμένη με κομψότητα ή με μουσική φόρμα. «Τα παλιά λαϊκά τραγούδια, όπως εύστοχα αποκαλούνται, παραμένουν τώρα για μας ως μια παρακαταθήκη ιστορικών μαρτυριών για τα ήθη και τα έθιμα, για τις σκέψεις και τις δοξασίες, των περασμένων χρόνων.» Υπάρχει μια εκπληκτική ποσότητα αποθησαυρισμένων μύθων και λαϊκών παραδόσεων  στους Σαίξπηρ, Moore, Longfellow και σε άλλους ποιητές, για να μην μιλήσουμε για τα αρχαία κλασσικά έργα τα οποία υπερχειλίζουν από παραδόσεις λαϊκής προέλευσης.

            Προσπαθώντας να επιλύσω πολλά προβλήματα που παρουσιάστηκαν σε διάφορα μέρη αυτού του τόμου, επιδόθηκα σε ένα αγώνα αποφυγής των προκαταλήψεων για κάθε θεωρία. Γενικά αυτές οι δεισιδαιμονίες είναι τα αποτελέσματα πολλών και διαφορετικών αιτίων, και θα αποδειχθεί ότι αν και προέρχονται, όπως οι περισσότεροι μύθοι της αρχαιότητας, από εικασίες για τα φυσικά φαινόμενα, άλλες επιρροές είχαν ισοδύναμο αποτέλεσμα στην εξέλιξη της σύγχρονης δεισιδαιμονίας. Στην πραγματικότητα υπάρχει συχνά μια λογική βάση για αυτές τις παραδόσεις, η οποία αν δεν λειτουργεί ως γεννήτωρ των θρύλων, λειτουργεί ως διαιωνιστής. Ο αγράμματος ναύτης λίγα θα μπορούσε να γνωρίζει για τις αρχαίες θεότητες της θάλασσας, για τις Νηρηίδες και τις Σειρήνες, κλπ, αλλά θα μπορούσε να αναγνωρίσει στο σφραγιδόλιθο, έναν θαλάσσιο ελέφαντα, ή το ντιγκόγκ, το πρόσωπο και το σχήμα μιας γυναίκας με ουρά ψαριού. Λίγα θα μπορούσε να γνωρίζει για τις κλασσικές και βιβλικές παραδόσεις γύρω από τα τέρατα των υδάτων, αλλά θα μπορούσε να δει υπέρογκες μορφές που ξεγελώντας τα μάτια του μεταλλάσσονταν σε τερατώδες χταπόδι, ή σε γιγάντιο θαλάσσιο φίδι, ή θα μπορούσε να φανταστεί την πιο πρόσφατη μορφή ενός επιπλέοντος φυκιού.

            Τα φυσικά αυτά αίτια έχουν ενισχυθεί, στο πλαίσιο της διαιώνισης αυτών των δεισιδαιμονιών, από τον συντηρητισμό του ναυτικού, ο οποίος προσκολλάται στις πεποιθήσεις του με μεγάλη επιμονή. Ο Γκριμ φωτίζει αυτό το σημείο όταν λέει: «Οι πρώτοι Σκανδιναβοί χριστιανοί  πίστευαν στον Χριστό, και παρ’ όλα αυτά επικαλούνταν τον Θωρ στα ταξίδια τους και στις δυσκολίες.» Ο ναυτικός, όπως έχει συχνά παρατηρηθεί, είναι ένα εύπιστο νήπιο σε πολλά πράγματα. Συχνά φοβάται λιγότερο τους φονικούς κανονιοβολισμούς από ένα πτώμα ή ένα φέρετρο, και τον ανησυχεί λιγότερο μια μανιασμένη θύελλα, απ’ όσο οι κατά φαντασίαν οιωνοί για επικείμενο ναυάγιο ή θεομηνία στον αέρα ή τη θάλασσα. O  Gibbon εκθέτει αυτά τα περιστατικά με τον καλύτερο τρόπο:

            «Υπάρχει μια σανίδα ανάμεσα στον ναύτη και την αιωνιότητα∙ και η περιστασιακή συναίσθηση αυτής της πραγματικότητας ίσως να έχει γενικώς να κάνει με τον σπόρο της δεισιδαιμονίας που μέσα στη φύση του κάθε στιγμή ελλοχεύει. Αλλά όποια και να είναι η αιτία, σίγουρα η  παραδοσιακή γνώση των θρύλων της θάλασσας είναι τόσο ποικίλη και ενδιαφέρουσα όσο οι μύθοι και οι παραδόσεις που στοιχειώνουν την φαντασία των στεριανών, και δεν προκαλεί έκπληξη που οι ναυτικοί, οι οποίοι παρατηρούν τα φυσικά φαινόμενα κάτω από τόσο ποικίλες και εντυπωσιακές συνθήκες, είναι προσκολλημένοι πεισματικά στις δεισιδαίμονες φαντασιοπληξίες τους. Οι άνεμοι, τα σύννεφα, τα κύματα, ο ήλιος, το φεγγάρι και τ’ αστέρια έχουν κάποιες φορές περιβληθεί  με ευνοϊκά ή δυσοίωνα σημάδια∙ και μέσα σε λίγα χρόνια συνάντησα ναυτικούς εντελώς πιστούς στην λαϊκή μετεωρολογία και στις παραδόσεις που απέκτησαν κατά τις ωκεάνιες περιπλανήσεις τους.»

            Ο Buckle δίνει μιαν εξαιρετική αιτιολόγηση για την πίστη των ναυτικών σε πολλές από αυτές τις δεισιδαιμονίες: «Η ευπιστία των ναυτικών είναι αξιοσημείωτη, και κάθε λογοτεχνία περιέχει αποδείξεις του ευάριθμου αυτών των δεισιδαιμονιών και την εμμονή με την οποία προσκολλώνται σε αυτές. Αυτό είναι απολύτως εξηγήσιμο. Η Μετεωρολογία δεν έχει ακόμα ορθωθεί ως επιστήμη, και οι νόμοι που ρυθμίζουν τους ανέμους και τις καταιγίδες είναι κατά συνέπεια άγνωστοι, με φυσικό επακόλουθο οι άνθρωποι οι πλέον εκτιθέμενοι στους κινδύνους αυτούς, ακριβώς να απαρτίζουν την πλέον δεισιδαίμονα τάξη.»   

            Ο Cooper επίσης λέει: «Υπάρχει μια μεγαλοπρέπεια στη δύναμη της μεγάλης αβύσσου, η οποία έχει την τάση να διατηρεί ανοικτές τις λεωφόρους αυτής της εξαρτημένης πίστης που λίγο-πολύ βασανίζει το μυαλό κάθε ανθρώπου. Η σύγχυση μεταξύ πραγμάτων που είναι εξηγήσιμα και πραγμάτων που δεν είναι, οδηγεί σταδιακά το μυαλό του ναυτικού σε μία κατάσταση κατά την οποία κάθε συναρπαστικό και αφύσικο συναίσθημα είναι ευπρόσδεκτο.»

            Παρότι είναι αλήθεια ότι ο ναυτικός είναι συντηρητικών πεποιθήσεων, δεν πιστεύω ότι είναι περισσότερο δεισιδαίμων από τους ομολόγους του ως προς την τάξη που κατοικούν στην στεριά. Μία σύγκριση των πεποιθήσεών του με τις ανά τον κόσμο δεισιδαιμονίες της εποχής του, πιστεύω, δεν θα έχει αποτέλεσμα μειονεκτικό. Η δεισιδαιμονία και η ευπιστία ήταν διαδεδομένες παντού όταν γεννήθηκαν οι ναυτικές παραδόσεις, καθώς και πολλές από αυτές, όπως θα καταδειχθεί, είναι παραδοχές παρομοίων στεριανών πεποιθήσεων – πολλές από τις οποίες συνελήφθησαν από την φαντασία ανθρώπων που δεν είχαν ποτέ τους δει θάλασσα.

            Ο παλαιός τύπος του ναυτικού, που πίστευε στην γοργόνα, στο θαλάσσιο φίδι, στο πλοίο φάντασμα, εξαφανίζεται με γρηγοράδα, και, με την σταδιακή αντικατάσταση του ιστιοφόρου από το ατμόπλοιο, αντικαθίσταται και ο ίδιος από τον ναυτικό-μηχανικό, ο οποίος δεν βλέπει φάντασμα στην ομίχλη, ή δυσοίωνα σημάδια στον αέρα, ή κάτω απ’ το κύμα. Η επιστημονική πρόοδος έχει καταδείξει την ανυπαρξία φανταστικών πλασμάτων κάτω από τα κύματα∙ η καλύτερη μετεωρολογική γνώση εξόρισε τα σημάδια του αέρα, καθώς και ανέδειξε την αναξιοπιστία των λαϊκών καιρικών προγνώσεων, ενώ η εξασθένιση της επίδρασης του ιερατείου, προκάλεσε την εγκατάλειψη των θυσιών και των προσφορών στην θάλασσα, τις θεότητές της και τους αγίους της.

F. S. B

CHICAGO, March 10, 1884

---

[1] Fiske—Myths and Myth-makers.

Gentle Space Guard

Crossing the Constellation of Lyra

Birthday Bells

Θέα από την Πνύκα

Από την Πνύκα, ατενίζοντας την Ακρόπολη, μού ‘ρχεται στο μυαλό η Αθηναϊκή Συμμαχία και η ολίσθησή της: Ο Παρθενώνας, ύμνος της αθηναϊκής ηγεμονίας, ναός και θησαυροφυλάκιο συγχρόνως, θαύμα αισθητικής … αν από την ιστορικότητα του έργου κρατάς μόνον το έργο τέχνης, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση εκείνων που, υπό συγκεκριμένη γωνία, στο μνημείο αυτό είδαν μόνον επωφελείς τίτλους πνευματικής αλλά και υλικής ιδιοκτησίας: “σε μας που διατυμπανίζουμε την αναγνώριση του κάλλους του, σε μάς ανήκει”.

- Αχ, η ενωμένη Ευρώπη μας, ξεστράτισε…

Λίγο πιο κάτω, κάπου χωμένο, βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου.

MODUS

Κυκλοφορεί σε ψηφιακή διανομή από την Music Mirror Gr: Spotify,  iTunes, KKBOX, Yandex, κ.ά.
          Τα ηλεκτρακουστικά και ηλεκτρονικά αυτά κομμάτια δημιουργήθηκαν μεταξύ 2009 και 2014, στο περιθώριο της αφοσίωσής μου στην καθαρή σύνθεση για ακουστικά όργανα. Η όλη παραγωγή είναι οικιακή. Ένας υπολογιστής μικρής δυναμικότητας PENTIUM 2 με 2 GΒ RAM, περιβάλλον Windows XP, μια κάρτα ήχου EDIROL UA-5, δύο μικρόφωνα C1 και ηχεία MS-40 της Behringer. Σημαντικός συντελεστής του ηχητικού ύφους το πρόγραμμα HighC του Thomas Baudel (ένα πανέξυπνο και πάμφθηνο πρόγραμμα μουσικής σύνθεσης σε γραφιστικό περιβάλλον). Υλικά: διάφορα προσωπικά ηχογραφήματα, λούπες, δείγματα, VST κλπ. Ηχοληψία, ηλεκτρονικός προγραμματισμός, μίξη, όλα με προσωπική εργασία. Αυτό κατά κάποιο τρόπο με οδήγησε σε μιαν αμφίδρομη και πολύπλευρη συνθετική διαδικασία.

          Για τα κομμάτια 1, 2 και 10, βάση απετέλεσαν ακουστικές συνθέσεις μου, που πάνω τους χτίστηκε με ηλεκτρονικά μέσα το ηχητικό φόντο και η παράλληλη δράση. 

          Το κομμάτι 3 είναι το μόνο καθαρά ακουστικό, μια επιλογή και συρραφή προσωπικών αυτοσχεδιαστικών στιγμών στο πιάνο, το οποίο μάλιστα χόρδισα ο ίδιος μικροτονικά. Τα κομμάτια 7, 8 και 9 μπορώ να πω ότι είναι μια σταδιακή συναρμολόγηση μικρών ιδεών που η μία γεννά την άλλη, καθώς από ώρα σε ώρα, μέρα με τη μέρα, η διαδικασία δημιουργίας προχωρά και κάποια στιγμή η ίδια σου λέει ότι τελείωσες.
           Τα κομμάτια 4, 5 και 6 έχουν φτιαχτεί εξ ολοκλήρου με το HighC – μόνο για τη μίξη και την στερεοφωνία χρησιμοποίησα το Audacity.

           Συνολικά, υπ’ αυτήν την έννοια – αν και ο αυτοπροσδιορισμός είναι πάντα δύσκολος – τόσο οι συνθήκες δημιουργίας και παραγωγής αυτού του cd, όσο και το αποτέλεσμα, βρίσκονται εντός του πλαισίου μιας νεοπαγούς ψηφιακής Arte Povera. Ωστόσο, πέρα από το τεχνικό πλαίσιο, ειδικά η δημιουργία με ηλεκτρονικά μέσα αποτελεί για μένα ένα καταφύγιο μουσικής αυτοψυχανάλυσης.

MICROS

Ένα νέο άλμπουμ από τη Music Mirror Gr (2017)
Κυκλοφορεί σε ψηφιακή: Spotify,  iTunes, KKBOX, Yandex, κ.ά.

Το ακούτε ολόκληρο - αν θέλετε να ακούσετε τα κομμάτια χωριστά, μπορείτε να επιλέξετε "παρακολούθηση στο YouTube" και να ανατρέξετε σε κάθε τίτλο κλικάροντας στο χρονικό σημείο έναρξής του.



Όλα τα κομμάτια έχουν παραχθεί στο κατ' ευφημισμόν home studio μου, δηλαδή όχι κάτι περισσότερο από ένα  laptop TOSHIBA satellite C50-A-19U (Intel Core i3-3110M - 500GB -5400rpm – 2 x 4GB DDR3 1600MHz), και τα λογισμικά Cubase Artist 8, Wavelab 9, HighC, και Audacity, με διάφορα VST και λούπες.

Τα κομμάτια 1 έως και 8 θα μπορούσαν να αποκληθούν καθαρή μουσική με υπολογιστή, ή απλώς ηλεκτρονικά. Τα κομμάτια 9 και 10 θα μπορούσαν να θεωρηθούν ηλεκτρακουστικά, εξαιτίας των ενσωματωμένων σε αυτά αποσπασμάτων από ζωντανές ηχογραφήσεις συναυλιών μου, αναμεμειγμένα με ηχητικές ηλεκτρονικές δράσεις. Έτσι, το 9. Charioteer (Ηνίοχος) περιέχει μέρη από το έργο μου Σουίτα για σόλο τσέλο, που έχει ερμηνεύσει η Όλγα Αρτικοπούλου στο Athenaeum Cultural Center, το 2006. Παρομοίως, το 10. Satyrs & Bacchae (Σάτυροι και Βάκχες) περιέχει αποσπάσματα από το Πρώτο Κουαρτέτο μου, παρουσιασμένο από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, στο Ινστιτούτο Γκαίτε το 1996, καθώς και ένα μέρος από το έργο μου για σόλο λευκορώσικο σαντούρι (τσίμπελ) Η μοιχαλίς, σε ιδιωτικά ηχογραφημένη ερμηνεία της Αγγελίνας Τκάτσεβα (2004). Το κομμάτι Satyrs & Bacchae, γράφτηκε ως δώρο στην αείμνηστη μεγάλη κυρία του Χορού, Μαρία Μ. Χορς, για μια περφόμανς της τάξης της στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

Το κομμάτι 7. Dia de los Muertos φτιάχτηκε ως επένδυση ενός μικρού φιλμ, ανθολόγιου εικόνων με πλάνα του Αϊζενστάιν από την ταινία του ¡Que viva México!, ανθολόγιο του φίλου μου Silezukuk.

To 8. Overexposed, επίσης φτιάχτηκε για το ομώνυμο βίντεο-αρτ της σκηνοθέτιδας Εύης Στάμου, το οποίο έχει προβληθεί ήδη σε φεστιβάλ ψηφιακής τέχνης, και πρόσφατα στο Athens Digital Festival.

Επαναλαμβάνω ως κατακλείδα κάποια σημεία από τα προλεγόμενα του CD μου MODUS (2016):

"..........αν και ο αυτοπροσδιορισμός είναι πάντα δύσκολος – τόσο οι συνθήκες δημιουργίας και παραγωγής αυτού του cd, όσο και το αποτέλεσμα, βρίσκονται εντός του πλαισίου μιας νεοπαγούς ψηφιακής Arte Povera. Ωστόσο, πέρα από το τεχνικό πλαίσιο, ειδικά η δημιουργία με ηλεκτρονικά μέσα αποτελεί για μένα ένα καταφύγιο μουσικής αυτοψυχανάλυσης."

" Αν θεωρήσω ότι η σύνθεση καθαρά ακουστικής μουσικής είναι η κύρια ασχολία μου, θα μπορούσα να πω ότι η ηλεκτρονική μουσική είναι το χόμπυ μου". 

Και προσθέτω, ότι αυτό το πλαίσιο μουσικής δημιουργίας και εκδοτικής παρουσιάσής της, μου διασφαλίζει τη γαλήνη, μακριά από πλέγματα και συμπλέγματα. 

ΕΝΝΕΑ ΝΕΑ ΜΙΚΡΟΠΟΙΗΜΑΤΑ

1. ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ

Το «μάλλον»

Αν θα στεφανωθεί,

Θα ‘ναι με φύκια,

Έτσι όπως αναδύθηκε.

2. ΣΤAΣΙΣ

Στάθηκε εκεί.

3. ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ

Το βράδυ,
Κάθε φορά,

Μία φορά πιο λίγο.

4. ΟΡΑΜΑ

Προσαρμογές της όρασης:

Δυο-τρία στενά πιο κάτω,

Ελπίζουνε,

Δυο-τρία στενά πιο πάνω.

5. ΠΑΥΣΗ

Ένα είδος πλοίου,

Δίχως στεγανά.

6. ΚΟΥΡΑΓΙΟ

Υπομονή
Απαράλλαχτα

Καλλιγραφούμενη.

7. ΡΗΤΟ

Ο περίπλους του διδάγματος,

Άνευ Μαγγελάνου.

8. ΣΙΩΠΗ

Το μέγεθος

Μιας άλλης μέρας.

9. ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ

Κουνουπίδια
Ακράδαντα

Με στόχους.

Μόλις

εκυκλοφόρησε

Τα κείμενα αυτής της συλλογής γράφτηκαν μεταξύ 2005 και 2014 με την μορφή διάσπαρτων αναρτήσεων στο μπλογκ

KRATIMOKATAVASMA του Γεράσιμου Μπερεκέτη. Στην παρούσα έκδοση, ο συγγραφέας, τα λεπτολόγησε και τους έδωσε μιαν οριστική μορφή, με σκοπό να κλείσει έναν κύκλο, διότι του εστάθη αδύνατον να τον τετραγωνίσει.

Ο Γεράσιμος Μπερεκέτης  γεννήθηκε 46 ετών, το 2005, στο ίντερνετ κάποιας τεργέστης του Πειραιώς και είναι ανεπάγγελτος, ταλανιζόμενος καθημερινώς από υποκειμενικήν έλλειψιν χρόνου, συχνώς λαμβάνουσαν διαστάσεις μανίας καταδιώξεως, γνώρισμα κάθε μαλθακής φύσεως και ως εκ τούτου ασχηματίστου προσωπικότητος, καταφευγούσης επιπολαίως εις ευκαιριακάς συγγραφάς, όργανον αμελώδητον μιας σχεδόν κληρονομικής αβουλίας, καθιστούσης αυτόν άθυρμα του συνθέτη Γιώργου Χατζημιχελάκη, όστις από δωδεκαετίας τον εξωθεί δια λαθροχειρίας προς την δημοσιότητα.

Πόθεν και τίνος

-Από πού είσαστε, παιδιά;

-Από ‘δω, κοντά.

-Κοντά, από πού;

-Εδώ, πιο πέρα κάτι χωριά. Έχει τίποτα να φάμε;

-Σαν τι να ‘χει;

-Κα’να αυγουλάκι, καμμιά ομελετίτσα…

-Έχει … τέτοια έχει. Από πού κοντά, είπαμε είσαστε;

-Βάλε και καμμιά σαλάτα… Από δω κοντά είμαστε.

……………..

-Έτοιμη η σαλάτα. Ντομάτα και κρεμμύδι μόνο είχα. Δηλαδή, από ‘δω είσαστε;

-Από ‘δω κοντά. Έχεις να μας φέρεις και ψωμάκι; Και βάλε και από ένα ούζο.

­-Από ένα στον καθένα; Θα πιούν κι οι κοπέλες; Κι αυτές από ‘δω είναι; Συγγενείς είσαστε;

-Ναι, κι αυτές από δω κοντά.

-Είσαστε από το ίδιο χωριό δηλαδή;

-Όχι, από άλλα χωριά είμαστε. Φέρε …. μπας κι έχεις και κα’να λουκάνικο;

-Όχι, σύγκλινο έχω.

-Τηγάνισέ το με τα αυγουλάκια.

­-Ομελέτα να τα κάνω ή μάτια;

-Κάνε τα μάτια.

-Και να ρίξω μέσα το σύγκλινο, ή το θέλετε χώρια;

-Μέσα ρίξε το.

-Δεν ξέρω, άμα το χωράει το τηγάνι… Άμα δεν το χωράει, να το κάνω χώρια;

-Ναι, μωρέ, σιγά…

-Από την Κηπούλα είστε;

-Όχι. Πιο πέρα λίγο.

……………………

-Έτοιμα, τα ούζα. Τώρα φέρνω και τ’ αυγά με το σύγκλινο. Θα φέρω πρώτα τα δύο αυγά και μετά τα άλλα δύο, γιατί δεν τα χωράει το τηγάνι μαζί με το σύγκλινο.

-Μια χαρά.

-Πιο πέρα απ’ την Κηπούλα, είπατε. Δηλαδής απ’ τον Τροχάλακα μεριά; Προς τα Παγγιά; Ή απ’ την άλλη;

-Από ‘κει κοντά. Για τρέχα γιατί το τηγάνι μύρισε, θα τα κάψει…

……………………

-Δεν τα ‘καψα. Τώρα έβαλα και τ’ άλλα. Φάτε για την ώρα αυτά και φέρνω και τ’ άλλα. Απ’ την άλλη μεριά δηλαδή είσαστε;

-Όχι από την από ‘δω είμαστε.

­-Από ‘δω, δηλαδή, και δεν είσαστε απ’ την Κηπούλα….

-Όχι.

-Ούτε από τον Τροχάλακα;

-Λίγο πιο πέρα…. Τρέχα, το τηγάνι τα καίει… μύρισε.

…………………..

-Αυτά παραλίγο να τα κάψω. Μα δε φταίω. Άμα δεν είσατε από τον Τροχάλακα, δηλαδή είσαστε προς τον Κούνο ή προς το …

-Βάλε άλλα τέσσερα ουζάκια.

-Ούτε, δηλαδή, απ’ το Σταυρί...

-Όχι… φέρε μαζί και άλλη μία σύγκλινο.

-Και τέσσερα ούζα; Όχι δύο; Θα πιούνε κι άλλο οι κοπέλες;

-Τέσσερα.

…………….

-Να και τα τέσσερα. Δηλαδή, από πιο πέρα είσαστε. Από το Ψίο; Ή πιο πέρα;

-Από ‘κει κοντά. Ωραίο σύγκλινο έχεις. Μπορείς να μας δώσεις να πάρουμε μαζί μας κανένα συγκλάκι; Ή το ‘χεις με το κιλό.

-Όχι… Να έτσι το ‘χω. Στη σύγκλα. Αλλά δεν το πουλάω. Άλλα, άμα θέλετε σας πουλάω.

-Ωραία. Πήγαινε και βάλε μας ως δυο κιλά περίπου….

-Να σας βάλω. Αλλά κανονικά δεν το πουλάω.

………......

-Πέρα από την Κοίτα, ή πιο πριν θα πάτε;

-Εκεί κοντά… Πόσα θέλεις, μαζί με όλα τα άλλα;

-Ε, τι να θέλω. Δώσε, ξέρω ‘γω…. Δώσε 70 δραχμές.

-Ορίστε, να ‘σαι καλά.

-Πολλά αφήνετε ρε παιδιά….

-Καλή καρδιά…

-Και δηλαδή, άμα είσαστε από ‘δω κοντά, ποιανού είσαστε;

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ

ΑΥΤΟΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ

Το παλαιό Μακάμ

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις 24 γράμματα

“Το Παλαιό Μακάμ”, ολιγοσέλιδη επιτομή τής διδακτορικής μου διατριβής,  απευθύνεται σε όσους ενδιαφέρονται να αποκτήσουν μιαν ιδέα των θεωρητικών βάσεων του εξωτερικού μέλους, δηλαδή της εξωεκκλησιαστικής μας μουσικής, όπως οι οθωμανικοί χρόνοι την έσμιξαν με την παλαιά θύραθεν μουσική των Βυζαντινών, και που ο απόηχός της έφτασε στον σύγχρονο ελληνικό κόσμο μέσα από το μικρασιάτικο δημοτικό και αστικό τραγούδι, καθώς και από τα πρώτα ρεμπέτικα, ενώ η σημερινή τάση εσφαλμένα την έχει εκχωρήσει πλήρως στην τουρκική μουσική. Οι βάσεις για την οργάνωση του φθογγικού υλικού, οι κλίμακες και οι τρόποι της μελωδικής διαχείρισής τους, προσεγγίζονται με απλότητα στο πνεύμα των παλαιών θεωρητικών συγγραφέων από τον 17^ο έως τον 19^ο αιώνα, μέσα από πληθώρα πινάκων και μουσικών παραδειγμάτων, έτσι ώστε να μπορούν να κατανοηθούν και να αξιοποιηθούν από έναν ερασιτέχνη έως έναν  συνθέτη. 

Περισσότερα εδώ

ΝΑ ΜΗΝ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ

Cogito ergo sum ?

Τρίτο Πρόγραμμα...

Eros' epigram

DARK

Το δέρμα στο έδαφος

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου

στις 8 το βράδυ

ATHENAEUM
Αδριανού 3 - Θησείο

Έργα
του Γιώργου Χατζημιχελάκη:

μια μονόπρακτη όπερα
σε λιμπρέτο Εύης Στάμου

+ 6 καρπαθιακά τραγούδια
+ 4 πρελούδια για την συνάντηση δύο φίλων
+17 σημειώματα για πιάνο

καθώς
και πιανιστικά έργα των:

Πάνου Λυκούδη:
3 μινιατούρες

Πάνου Πανάκου:
Παραλλαγές σε ένα θέμα του Γιώργου Χατζημιχελάκη

ερμηνεύουν:
Εύα Μιχελιδάκη (σοπράνο)
Πάνος Λουμάκης (πιάνο)

το πρόγραμμα εδώ (κλικ)

Secundum Ordinem Melchisedech

Τρία τραγούδια σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη

PIANO WORKS Vol. 1

O Rob και ο Οt  χτύπησαν την πόρτα κατά τις 4.30 τα ξημερώματα. Δεν έδειχναν καθόλου κουρασμένοι απ' το ταξίδι. Μονοζυγωτικοί δίδυμοι, προφανώς εκ Φινλανδίας, με ακαθόριστη ψυχοσύνθεση.  Ηχογραφούσαν και εξαφανίζονταν. Ούτε φαΐ, ούτε κουβέντα, ούτε λόγος για ποτό. Δεν δέχτηκαν δραχμή, πολύ δε περισσότερο ευρώ. Όπως ήρθαν έτσι κι έφυγαν, αφήνοντας ένα σημείωμα (ναι στα ελληνικά):

"πάντοτε στην διάθεσή σου"

Ύστερ' απ' αυτά νομίζω ότι δικαιούστε τις ηχογραφήσεις τους:


(κλικ πάνω στους players για χωριστό παίξιμο ή εδώ για να παίξουν σαν λίστα)

1. Τρία Βαλς Μινιατούρες .... ερμηνευτής: Rob V. Estious

2. Τέσσερα πρελούδια για την συνάντηση δύο φίλων .... ερμηνευτής: Rob V. Estious

(αφιερωμένα στην Αγγελίνα Τκάτσεβα και τον Λεονίντ Ντισάιτνικοβ)

3. Δεκαεπτά Παλαιά Σημειώματα στο πιάνο .... ερμηνευτής: Ot V. Estious

4. Τέσσερεις χοροί της Καππαδοκίας – για πιάνο 4 χέρια – ερμηνευτές: Rob και Ot V. Estious

5. Δεκαεπτά Νέα Σημειώματα στο πιάνο .... ερμηνευτής: Ot V. Estious

6. Φαντασία για τη Χλόη .... ερμηνευτής: Rob V. Estious

(αφιερωμένο στην Χλόη Καμπέρου)

7. Εξωτία (μικροτονικές σπουδές) .... ερμηνευτής: Ot V. Estious

REVIEW: export XML ή Midi File από MuseScore-Finale-Sibelius και import στο Cubase

Μια ενημέρωση με βάση την ... ταλαιπωρία μου.

 Το export XML του Sibelius δεν συμπεριλαμβάνει ως πληροφορίες τις αλλαγές στο TEMPO και τις μετρικές αλλαγές. Έτσι όταν ένα XML προερχόμενο από το Sibelius εισαχθεί στο Cubase, πρέπει να ξαναστήσεις τις αλλαγές αυτές στο Tempo Track του Cubase (και στο Score Edit αν σε ενδιαφέρει). 

Το MuseScore και το Finale στο XML εξάγουν ως πληροφορίες τις αλλαγές Tempo και τις ενδείξεις μέτρου, και το Cubase τις βλέπει στο Tempo Track. Δεν εισάγει όμως ως ενδείξεις στο Score τις μετρονομικές αλλαγές (παρότι τις βλέπει στο Tempo Track). Αντιθέτως, παρότι στο Score του Cubase (Score Edit) εισάγονται και βλέπεις ως ενδείξεις τα rit. accel. κλπ, στο Tempo Track δεν εμφανίζονται ως βαθμιαίες μεταβάσεις και πρέπει να ξαναστηθούν οι βαθμιαίες μεταβάσεις στο Tempo Track ώστε να “παίζονται”.

 Αν κάνεις export MIDI FILE από τα MuseScore-Finale-Sibelius και import στο Cubase οι αλλαγές Tempo δεν έχουν εξαχθεί και φυσικά δεν εισάγονται. Καμία ελπίς επίσης αν εξάγεις, όπως το Finale έχει ως επιλογή, TEMPO TRACK ως MIDI FILE. Το Cubase δεν βλέπει τίποτα, ίσως επειδή τίποτα δεν έχει εξαχθεί από το FINALE.

 Σημειωτέον μόνο το Cubase Pro διαθέτει import XML. Τα Artist και Essential περιορίζονται στο import MIDI FILE.

 Αν στο Sibelius έχουν οι κορώνες ρυθμιστεί μέσω του Inspector, τότε τo MIDI FILE του Sibelius τις κουβαλάει ως πληροφορίες και όταν το MIDI FILE αυτό εισαχθεί στο Cubase, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με ένα μπάχαλο, όπου κάθε παράταση της διάρκειας μιας νότας με κορώνα αφενός έχει μεγεθύνει τη διάρκεια της νότας (ορατή στο Piano Roll) , αφετέρου έχει μετατοπίσει όλες τις ακόλουθες τόσο όσο η νότα της κορώνας έχει μεγεθυνθεί. Αποτέλεσμα: όλες οι νότες μετά την κορώνα είναι εκτός θέσης ή άρσης, μετατοπισμένες δεξιότερα. Αυτό γίνεται επειδή την κορώνα το Sibelius δεν την βλέπει και δεν την καταγράφει ως “ανάπαυση” του Tempo αλλά ως αλλαγή του μεγέθους της διάρκειας της νότας. Αυτό σημαίνει ότι αν εκ των υστέρων στο Cubase θελήσεις να προσθέσεις ένα ακόμα όργανο (νέο Track), ή και να κάνεις μικροαλλαγές σε νότες των ήδη υπαρχόντων Tracks, ή (όλεθρος) να χρησιμοποιήσεις μετρονόμο για να ηχογραφήσεις, τότε θα αντιμετωπίσεις τεράστια προβλήματα συγχρονισμού.

Αντίστοιχες ρυθμίσεις της κορώνας στα Finale και MuseScore δεν επηρεάζουν την ακριβή θέση των φθόγγων μέσω της μεταφοράς τους είτε ως XML είτε ως MIDI FILE στο Cubase.

 Αυτά πρέπει να τα λαμβάνει κάποιος υπ’ όψιν του, αν πρόκειται αυτό που γράφει σε κάθε ένα από τα προαναφερθέντα Notation προγράμματα να το μεταφέρει στο Cubase για περαιτέρω επεξεργασία.

1o Κουαρτέτο εγχόρδων (1995)

ηχογράφηση από πρόβα για την πρώτη εκτέλεση (Μάρτιος 1996) στο Ινστιτούτο Γκαίτε

Κυκλοφόρησε σε συλλογή κουαρτέτων Ελλήνων συνθετών από την AGORA MUSICA σε συμπαραγωγή με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, και έχει εξαντληθεί.

Ενημέρωσις

Κουκουζέληι

Αγαπημενε μου φίλε, σε ενημερώνω ότι την ερχομένην εβδομάδα θα επέλθω εις την Βρίλην δια δοκιμάς του κουαρτέττου μου. Αυτό θα συμβεί ή την Τρίτην ή την Πέμπτην και αν έχει και βροχούλα θα είναι ακόμα πιο ωραία στην ταβέρνα που θα πάμε μετά, και ακόμα πιο ωραία στο σπίτι σου κατόπιν για το καθιερωμένον επιστέγασμα, παραμελημένον μεν, καθιερωμένον δε, διότι άμα υπάρχει το ένα υπάρχει και το άλλο “όπως είπε και ο μέγας επιστήμων της θεωρίας των πιθανοτήτων Αϊνστάιν, λίγο πριν πεθάνει στο κερματόριο” (τα δύο τελευταία τα ισχυρίστηκε ένας ταξιτζής, μαζί με την ιστορία του ότι με την θεωρία των πιθανοτήτων του Αϊνστάιν τότε που ήταν, ο εν λόγω ταξιτζής, ναυτικός, είχε τινάξει ένα καζίνο στον αέρα, αλλά ως αναμενόμενο, την επομένην τα έχασε όλα – διότι αλλιώς θα κλείναν τα καζίνα, όπως του αντείπα, μιας και η θεωρία των πιθανοτήτων του Αϊνστάιν είναι κοινό πλέον κτήμα). 

Φθινοπωρινοί διάλογοι με τον εαυτό μου Ι: Προσπάθεια αυτεπίγνωσης

-Έχεις σκεφτεί τι είσαι;

-Είσαι παμπόνηρος και πας να με μπλέξεις.

-Άσε τώρα τους χαρακτηρισμούς για να κερδίσεις χρόνο. Αν θες απαντάς, ή μάλλον αν μπορείς.

-Δηλαδή τι έγινε αν δεν μπορώ, ή αν χρειάζομαι λίγο χρόνο για να σκεφτώ; Είναι ψόγος αυτή η αδυναμία μου, ώστε αν θα έπρεπε να τον αποφύγω, η μόνη διέξοδος θα ήταν η προσποίηση ότι τάχα δεν θέλω να απαντήσω;

-Το κλώθεις και κερδίζεις κι άλλον χρόνο. Μπορείς να απαντήσεις άμεσα;

-Οκ. Το παίζεις ότι είμαστε σε κουίζ. Είμαι μέρος του σύμπαντος. Σε κάλυψα;

-Δηλαδή μου λες ότι έχεις επίγνωση ότι υπάρχει σύμπαν και ότι είσαι μέρος του. Ομολογουμένως αγνοούσα αυτές τις επιστημονικές σου γνώσεις και εκπλήσσομαι.

-Δηλαδή θες να μου πεις ότι μόνον ο Χώκινς θα εδικαιούτο αυτήν την απάντηση;

-Όχι βέβαια. Καθένας που μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να απαντά σε ερωτήσεις, δικαιούται να τις απαντά. Αυτό που πάντα θα πρέπει να ελέγχεται είναι η επίγνωση της απάντησής του.

-Το ξέρεις ότι μιλάς σαν αυτά τα πρωτόλεια μελλοντολογικά μηχανήματα των εξωγήινων πολιτισμών που συναντούσε το Εντερπράιζ σε κάθε επεισόδιο του Σταρ Τρεκ.

-Δηλαδή επιμένεις ότι υπάρχει σύμπαν και μάλιστα αντλείς αυτήν σου τη βεβαιότητα από τηλεοπτικές σειρές του ’60.

-Όχι βέβαια. Δηλαδή όχι μόνο από εκεί. Το ότι υπάρχει σύμπαν το λένε εδώ και χιλιετίες. Αλλά ειδικά στον εικοστό αιώνα, και ακόμα περισσότερο στον εικοστό πρώτο, νομίζω ότι αποτελεί βεβαιότητα. Ένα μεγάλο μέρος του έχει χαρτογραφηθεί και υπάρχουν τόσες θεωρίες για την δημιουργία του, την κατάστασή του και το μέλλον του.

-Μμμμ. Βλέπω παρακολουθείς και ντοκιμαντέρ.

-Άσε τις ειρωνείες. Δεν είμαι φυσικός επιστήμων, αλλά άλλοι που είναι, μας διαβεβαιώνουν ότι υπάρχει.

-Ωραία. Εσύ με ποια βεβαιότητα μου λες ότι είσαι μέρος του και ότι υπάρχει;

-Δηλαδή αν σου έλεγα ότι είμαι συνθέτης, τι θα έλεγες;

-Θα έλεγα να το συζητήσουμε μιαν άλλη φορά. 

Θερινοί διάλογοι με τον εαυτό μου V: Μερίδιον ευθύνης

αφιερωμένο στον Silezukuk και το σχόλιό του σε αυτό το ποστ

- Το τσούζεις σήμερα, ε;

- Το κατά δύναμιν. Το κατά δύναμιν όχι το δικό μου, αλλά του κρασιού.

- Πώς σου φαίνεται αυτό το κρασί;

- Πολύ του γούστου μου. Ξηρό, ξιδάτο, χωρίς προφανή αρώματα φρουτώδη που συνήθως δεσπόζουν στα άσπρα κρασιά.

- Γιατί τα λες άσπρα και όχι λευκά;

- Γιατί δεν είμαι ορμηνεμένος σερβιτόρος. Το κρασί το άσπρο είναι άσπρο γιατί χρυσίζει, όπως "άσπρα" λέγανε και τα χρυσά νομίσματα.

- Καλά, στους συνειρμούς και στις αυτοαιτιολογήσεις είσαι μανούλα. Παρεμπιπτόντως "άσπρα - acse" λέγανε τα ασημένια νομίσματα, αυτά που πρωτοέκοψε στους πρώιμους οθωμανικούς χρόνους ο Ορχάν ο Α' το 1328. Τα μπουκάλια πάντως, για να ξαναγυρίσουμε την κουβέντα στο ίδιο σημείο, γράφουν «οίνος λευκός».

- Αυτό ακριβώς. Δεν γράφουν «κρασί άσπρο». Οι φιάλες παρεμπιπτόντως.

- Είσαι για να ‘σαι. Δε μου λες – έτσι για να το διασκεδάσουμε, αλλάζω θέμα – τι μερίδιο ευθύνης πιστεύεις ότι έχουν οι συμπολίτες ενός δολοφόνου για την πράξη του;

- Εξαρτάται. Συμπεριλαμβάνεις και τους κατά συρροήν;

- Κυρίως αυτούς. Και πολύ περισσότερο αυτούς που καταφέρνουν να γίνουν ηθικοί αυτουργοί εκτεταμένων ολέθρων.

- Εννοείς αρχηγούς ομάδων, φυλών, κρατών που συμπαρασύρουν τους οπαδούς τους σε αιματηρές συρράξεις και γενοκτονίες;

- Ναι. Αλλά μην μου απαντήσεις μεταθέτοντας το πεδίο συζήτησης.

- Γιατί το λες αυτό;

- Επειδή σε ξέρω. Συνήθως, καθώς δεν καταφέρνεις να συγκροτήσεις μιαν απάντηση σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, μεταθέτεις αναλογικά το θέμα σε ένα πεδίο που μπορείς να χειριστείς.

- Εντάξει. Θα είμαι τίμιος. Δεν θα αναφέρω τίποτα  για ακροατές μουσικής. Αλλά δεν πρόκειται να σου απαντήσω και στο αρχικό σου ερώτημα. Προτιμώ να απολαύσω σιωπηρά το κρασί μου.

- Μήπως ήπιες λιγάκι παραπάνω;

- Σε παρακαλώ, μην ξαναρχίζεις την κουβέντα από το ίδιο σημείο. 

Θερινοί διάλογοι με τον εαυτό μου ΙV: Φιλική Εταιρεία

- Έχω ένα δόλιο σχέδιο;
- Δεν υπάρχει σχέδιο χωρίς δόλο.
- Σαχλαμάρες. Ουσιαστικά ανασυντάσσεις αυτό που είπα για να δημιουργήσεις εντυπώσεις.
- Σε ποιον θα δημιουργήσω εντυπώσεις, αφού μόνο οι δυο μας συζητάμε;
- Θα δημιουργήσεις εντυπώσεις στον εαυτό σου, καθώς θα φαντάζεσαι ότι σε αυτόν τον διάλογο θα είχες το πάνω χέρι αν υπήρχε ακροατήριο.
- Και τι σημασία έχει αν ο εαυτός μου με λατρέψει;
- Θα τα έχετε καλά μεταξύ σας.
- Δεν με έπεισες, αλλά τέλος πάντων. Ποιο είναι το δόλιό σου σχέδιο;
- Να κλείσω το facebook και μετά να πω σε έναν φίλο μου ή σε μία φίλη μου -που μας συνδέει πραγματική φιλία, δηλαδή πίνουμε μαζί κάθε τόσο ένα ποτήρι κρασί και ξέρουμε ο ένας μυστικά του άλλου - ότι η φιλία μας τελειώνει αν δεν κλείσει το facebook. Και όταν λέμε τελειώνει, εννοούμε χωρισμός.
- Και τι περιμένεις να γίνει;
- Αν δεν τσιμπήσει δεν θα το κλείσει. Αν τσιμπήσει και το κλείσει, είναι μάλλον βέβαιο ότι θα ζητήσει το ίδιο και από κάποιον ή κάποιαν άλλη. Φαντάζεσαι τι έχει να γίνει;
- Δεν κόβεις καλύτερα το κάπνισμα; 

Θερινοί διάλογοι με τον εαυτό μου ΙΙΙ: Καβγαδάκι

- Ο λόγος σου αν θες να πιάσει τόπο πρέπει να βρίσκεται εκεί που δεν ακούγεται.
- Θα με αφήσεις επιτέλους να πιω το ουίσκι μου με την ησυχία μου;
- Γιατί; Δεν σε απασχολεί αυτό που είπα;
- Το βρίσκω ανόητο. Έχεις την τάση να παραμετροποιείς το κάθε τι. Και να το βαραίνεις εξ ορισμού, κάτι που δεν έχει νόημα αν δεν πρόκειται να γράψεις εγχειρίδιο γεωμετρίας.
- Α, συγγνώμη που δεν σε αφήνω να σουρώσεις με την ησυχία σου.
- Γιατί εσύ πόσα έχεις πιει;
- Όσα κι εσύ;
- Ε, βγάλε λοιπόν το σκασμό.
- Αυτό εννοούσα εξ αρχής. 

Θερινοί διάλογοι με τον εαυτό μου ΙΙ: Σταφύλια

-Έχω δει πολλούς τενεκέδες ξεγάνωτους.
-Το λες για τους μαέστρους;
-Ναι, Οι περισσότεροι δεν έχουν βρει τίποτα. Όχι βέβαια ότι φταίνε. Σάμπως οι συνθέτες είναι καλύτεροι;
-Γιατί αφήνεις απ' έξω τους ερμηνευτές; Τους φοβάσαι;
-Η αλήθεια είναι ότι τους σέβομαι. Σέβομαι την ανασφάλειά τους και την αγάπη τους για τις ευκολίες. Και ναι τους φοβάμαι. Μου θυμίζουν τα παιδάκια που 'θέλαν να τα παίξουμε επειδή είχαν δική τους μπάλλα,
-Παράδοξο μου φαίνεται. Κανονικά, η ιδιοκτησία της μπάλλας θα έπρεπε να συμβολίζει τους συνθέτες.
-Ασυνείδητα μεροληπτείς υπέρ των μαέστρων, αλλά αν το καλοσκεφτείς οι συνθέτες δεν έχουν να κάνουν με τη μπάλλα. Ούτε καν με τους κανόνες του παιχνιδιού. Η ειλικρινής εικόνα τους είναι μάλλον σχετική με τα νυκτολούλουδα στις άκρες των πεζοδρομίων.
-Καταντάς φθηνά λυρικός. Τότε ποια είναι η ψευδής εικόνα τους;
-Η ταύτισή τους με τις δεξιότητες: να παίζουν καλή αμπάριζα, εφτάπετρο, τα μήλα, τα μέντα-μέντα τα μελιγκήτικα, τα στρατιωτάκια ακούνητα. Να μαζεύουν πόκεμον .... γενικά οι πειθαρχίες. Και είμαι ακριβά λυρικός. Υποφέρω.
-Εξιδανικεύεις.
-Σιγά τα ωά. Δηλαδή οι ερμηνευτές τι κάνουν; Δεν εξιδανικεύουν συνεχώς το παρελθόν, συγκαλύπτοντας την παραδοπιστία τους; Και υποφέρουν επίσης. Τόση αυτοπειθαρχία δεν αντέχεται.
-Ισοπεδώνεις τα πάντα.
-Φυσικά. Είναι ακόμα καλοκαίρι.

Θερινοί διάλογοι με τον εαυτό μου Ι: Μελλοντική θέσις

- Αντιπαθώ αφόρητα τις μικροφιλοδοξίες. Είναι σύμφυτες με τον επαρχιωτισμό και την αβελτηρία του. Και μάλιστα σκέφτομαι ότι πέραν του επαρχιωτισμού υπάρχει ο όρος "μικροεπαρχιωτισμός". Απελπισία. Γι' αυτό φροντίζω να μένω έξι μήνες εδώ και έξι στον Πειραιά.

-Δηλαδή τον Πειραιά τον θεωρείς πόλη; Και την άνεσή σου, μια εδώ και μια εκεί, την θεωρείς φιλοσοφική κατάκτηση; Απλώς συνταξιούχος είσαι.

Θερινή Υπόσχεσις

Το κείμενον εγκυμονείται.

ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ για δύο κιθαριστές

Αιφνίδια θυμοσοφία

Οι πυλώνες της Μουσικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα

Τα Ωδεία είναι τα παλαιότερα θεσμοθετημένα ιδρύματα μουσικής εκπαίδευσης της Ελλάδας και φέρουν τεράστιο βάρος ιστορικότητας. Πολύ αργότερα ιδρύθηκαν τα μουσικά Σχολεία (Γυμνάσια-Λύκεια) και τα Πανεπιστήμια Μουσικολογίας και Μουσικών Σπουδών. Δεν έχει ακόμα ιδρυθεί Μουσική Ακαδημία – έλλειψη βασικότατη. Διότι σχεδόν παγκοσμίως έχει εμπεδωθεί ότι  αυτοί είναι οι πυλώνες της Μουσικής Εκπαίδευσης προς κατευθύνσεις, άλλοτε συγκλίνουσες και άλλοτε αποκλίνουσες.

Κάθε ένας από αυτούς τους πυλώνες έχει δικό του σύστημα ένταξης σπουδαστών, δικό του πρόγραμμα σπουδών, και δικές του απολυτήριες εξετάσεις, κάτι που συχνά δημιουργεί ερωτήματα ιεράρχησης, που κυρίως τίθενται αν αμφισβητηθεί η αυτονομία του καθενός και θεωρηθεί ότι κάποιος από αυτούς μπορεί να υπαγάγει υπ’ αυτόν τους άλλους.

Ωστόσο, αν το δούμε στην πράξη, κάθε ένα από αυτά τα Μουσικά Εκπαιδευτικά ιδρύματα, απευθύνεται σε διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας ανθρώπους και οι απόφοιτοί τους αποκτούν μεν σε ένα μεγάλο βαθμό αλληλοεπικαλυπτόμενα προσόντα, ωστόσο και σε έναν άλλον βαθμό διαφορετικά.

Στο Ωδείο ο σπουδαστής εντάσσεται είτε με την εγγραφή του στην προκαταρκτική βαθμίδα και ολοκληρώνει κατά τον προβλεπόμενο χρόνο (κατ’ ελάχιστον 8 έως 11 χρόνια αναλόγως την ειδικότητα οργάνου) είτε μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων σε αντίστοιχο της κατάρτισής του επίπεδο, όπου στην υψηλότερη δυνατή βαθμίδα κατάταξης (β' ανωτέρας για τα όργανα, β' ειδικό αρμονίας για τα θεωρητικά) τού επιτρέπεται ύστερα από τουλάχιστον 2 χρόνια φοίτησης να αποκτήσει τίτλο (Πτυχίο ή Δίπλωμα). Ωστόσο η ουσία του μεγέθους της ύλης και των απαιτήσεων παραμένει σταθερή, άρα και η κατάταξή του πιστοποιεί ότι όλην την προβλεπόμενη από τον νόμο προηγούμενη του επιπέδου κατάταξης ύλη την έχει διδαχθεί, είτε εντός του Ωδείου σε μακρά περίοδο "υπό κατάταξη" είτε μέσω ιδιαιτέρων μαθημάτων, είτε συνδυάζοντας τα δύο προηγούμενα. Πέρα από το ειδικό ατομικό μάθημα επιλογής του, τα γενικά υποχρεωτικά μαθήματα περιφερειακώς ενισχύουν την τεχνική κατάρτισή του (Θεωρία, Σολφέζ, Χορωδία, Μουσική Δωματίου κλπ) ενώ μαθήματα όπως η Μορφολογία και η Ιστορία της Μουσικής, στοιχεία Λογοτεχνίας, κλπ, διαφοροποιούμενα ανά κλάδο ειδικών αντικειμένων, του παρέχουν μιαν εγκύκλιο Μουσική Παιδεία. Τέλος με το πρακτικό διδασκαλείο, αποκτά εμπειρία διδακτική για να μπορεί εντός των Ωδειακών πλαισίων να διδάξει το αντικείμενο για το οποίο θα αποκτήσει τίτλο. Το ωδειακό Πτυχίο λοιπόν ή το Δίπλωμα πιστοποιούν αφενός την εκτελεστική ικανότητα κάποιου, αφετέρου την διδακτική εντός του ωδειακού συστήματος ικανότητα. Απόφοιτοι Ωδείων στελεχώνουν Ορχήστρες και παλαιότερα μέσω διαγωνισμού, εφόσον διέθεταν και απολυτήριο Λυκείου, κάλυπταν θέσεις καθηγητή Μουσικής σε γενικά σχολεία, (Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια), ενώ κάποιοι από αυτούς τους καθηγητές Μουσικής με απόσπαση στελέχωναν θέσεις ειδικότητας σε Μουσικά Σχολεία, πολλοί μάλιστα απόφοιτοι ωδείων εξακολουθούν να είναι ενταγμένοι ως καθηγητές μέσης α’ βάθμιας και β’ βάθμιας εκπαίδευσης. Βαθμιαίως αυτοί οι τελευταίοι αντικαθίστανται από τους αποφοίτους των Μουσικών Πανεπιστημίων.

Στα Μουσικά Σχολεία εντάσσεται κάποιος μαθητής που τελείωσε το Δημοτικό κατόπιν εξετάσεων διακρίβωσης μουσικότητας. Το πρόγραμμα των μουσικών μαθημάτων εξελίσσεται παραλλήλως με το πρόγραμμα των μαθημάτων ενός γενικού σχολείου. Και στα Μουσικά Σχολεία μπορεί κάποιος μαθητής να ενταχθεί αργότερα κατόπιν κατατακτηρίων. Το πρόγραμμα μουσικών μαθημάτων στα Μουσικά Σχολεία είναι εν πολλοίς αντίστοιχο τεχνικώς με αυτό των Ωδείων. Απλώς ο χρόνος φοίτησης στο Μουσικό σχολείο είναι περιορισμένος κατά το μέγιστο στις 2 τριετίες (Γυμνάσιο, Λύκειο), ενώ ο χρόνος φοίτησης στο Ωδείο κατά κανόνα ευρύτερος (ξεκινώντας από την πολύ μικρή ηλικία των 5 ετών) μπορεί να παραταθεί έως και το διπλάσιο του προβλεπομένου ελαχίστου. Αυτό επιτρέπει στους σπουδαστές των Ωδείων να αποκτήσουν το πτυχίο ή το δίπλωμά τους στην ηλικιακή φάση που εκείνοι θα επιλέξουν. Κάτι αντίστοιχο που επιχειρήθηκε και θεσμοθετήθηκε για τους αποφοίτους Μουσικών Λυκείων προς απόκτηση τίτλων ισότιμων των Ωδειακών, θεωρητικών σπουδών, βυζαντινής μουσικής, παραδοσιακών και κλασσικών οργάνων, μετά από ειδικές προκηρυσσόμενες εξετάσεις, στην ουσία του έχει ατονήσει. Άλλωστε, πολλοί απόφοιτοι Μουσικών Σχολείων, όπως και Ωδείων, δεν ακολουθούν τον μουσικό κλάδο. 

Στα Πανεπιστήμια Μουσικολογίας ή Μουσικών Σπουδών, καθώς και στα αντίστοιχα ΤΕΙ, οι σπουδαστές εντάσσονται διερχόμενοι τις πανελλήνιες εξετάσεις, εξεταζόμενοι επιπλέον σε ειδικά μαθήματα: Αρμονία, εξετάσεις ακουστικών ικανοτήτων. Τις ικανότητες για να διέλθουν τις ειδικές εξετάσεις, οι υποψήφιοι μπορούν να τις αποκτήσουν είτε μέσω της Ωδειακής παιδείας, είτε μέσω της αντίστοιχης που εφαρμόζεται στα Μουσικά Σχολεία, είτε ακόμα και με ιδιαίτερα μαθήματα. Δηλαδή δεν αποτελεί τυπικώς απαραίτητη προϋπόθεση για την συμμετοχή σε αυτές η φοίτηση είτε σε Ωδείο, είτε σε Μουσικό Σχολείο, πολύ δε περισσότερο δεν είναι απαραίτητος κάποιος ωδειακός τίτλος σπουδών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο και τυπικώς το Μουσικό Πανεπιστήμιο δεν αποτελεί ουσιαστική ιεραρχική συνέχεια του Ωδείου, ενώ του Μουσικού Σχολείου αποτελεί ιεραρχική συνέχεια στον βαθμό που αποτελεί και των Γενικών Σχολείων.

Ο υποψήφιος φοιτητής του Πανεπιστημίου λοιπόν προϋποτίθεται ότι έχει μουσική εκπαίδευση, ωστόσο αυτή είναι αδιάφορο πόθεν προέρχεται ή πόσο ευρεία είναι. Επίσης όταν ένας φοιτητής επιλέξει την ειδικότητα οργάνου ή της σύνθεσης για την απόκτηση και του αντίστοιχου πανεπιστημιακού τίτλου ειδικότητας, είναι βέβαιο ότι δεν ξεκινάει από το μηδέν εντός του Πανεπιστημίου, μάλλον είναι βέβαιο ότι η μέχρι τότε κατάρτισή του οφείλεται σε ωδειακή παιδεία, καθότι ακόμα και από Μουσικό Σχολείο προερχόμενος, είναι γνωστό ότι κατά κανόνα φοιτούσε ή και εξακολουθεί να φοιτά και σε Ωδείο, οπότε η απόκτηση της πανεπιστημιακού επιπέδου ειδικότητος δεν είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα της Πανεπιστημιακής του εκπαίδευσης, κάτι που πιστοποιείται από το γεγονός ότι είτε παραλλήλως, είτε κατόπιν, είτε προηγουμένως, ο φοιτητής επιδιώκει και την απόκτηση ωδειακού τίτλου. Υπ΄ αυτήν την έννοια, η Ωδειακή και η Πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν συνδέονται ιεραρχικώς. Ένας πχ διπλωματούχος Ωδείου στο πιάνο, και ένας πτυχιούχος Πανεπιστημίου με την ειδικότητα του πιανίστα, δεν είναι απαραιτήτως ο ένας καλύτερος από τον άλλον ως ερμηνευτές. Απλώς, διαφέρουν κατά την εγκύκλιο παιδεία, και έχουν άλλου τύπου διδακτικό εξοπλισμό, ο μεν ωδειακός μέσα από το πρακτικό διδασκαλείο, ο δε πανεπιστημιακός μέσα από τα παιδαγωγικά μαθήματα.

Το κατά τύπον και ουσία ισχύον, οι καθηγητές των Ωδείων να κατέχουν απαραιτήτως Ωδειακό τίτλο, είναι κάτι που πρέπει να διατηρηθεί, αν θέλουμε να διατηρήσουμε πλήρως αυτό που η Ωδειακή παιδεία προσφέρει. Μένει αυτός ο τίτλος να διαβαθμιστεί όχι ιεραρχούμενος στον ίδιον άξονα με τον Πανεπιστημιακό, αλλά παραλλήλως. Με αυτού του τύπου τον συσχετισμό θα πρέπει να προχωρήσουμε και στην ίδρυση Μουσικής Ακαδημίας. Η εισαγωγή σε αυτήν θα πρέπει να γίνεται με μόνο κριτήριο τις μουσικές ικανότητες. Η Μουσική Ακαδημία (διεθνώς μονοσήμαντη έννοια) θα δίνει τα εφόδια σε ταλαντούχους μουσικούς να ανεβάσουν το ερμηνευτικό επίπεδό τους. Ειρρήσθω εν παρόδω ότι το ισχύον πρόγραμμα Ωδειακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, εφαρμοζόμενο στην ακρίβειά του, καθιστά την απόκτηση διπλώματος το ίδιο ή και περισσότερο δύσκολη από την απόκτηση Bachelor αρκετών ξένων Ακαδημιών – δεν έχει κάποιος παρά να δει το απαιτούμενο πρόγραμμα απολυτηρίων εξετάσεων. Άλλωστε για να ενταχθεί κάποιος σε ένα μουσικό σύνολο, ή ορχήστρα, θα περάσει από ακρόαση - ο τίτλος σπουδών θα του ζητηθεί εκ των υστέρων και μόνον εφόσον αυτό έχει μισθολογικής φύσεως σημασία. Όπως επίσης κάποιος εξελίσσεται ως σολίστ ή ως συνθέτης όχι εκθέτοντας τους τίτλους σπουδών του, αλλά το έργο του. 

Εν κατακλείδι, μόνον, η αυτονομία των πυλώνων Ωδείο - Ακαδημία, Μουσικό Σχολείο -  Πανεπιστήμιο, μπορούν να διασφαλίσουν την παραγωγή ερμηνευτών, συνθετών, δασκάλων καθηγητών, μουσικολόγων, μεταπτυχιακών, διδακτόρων κλπ. Αν οι πυλώνες αυτοί συγχωνευτούν θα αποκλείσουν διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες να βρουν τον δρόμο που ταιριάζει στην κάθε μια.

Γιώργος Χατζημιχελάκης 

Η φωτογραφία καθ' υπόδειξιν του φίλου
κοντραμπασσίστα Βασίλη Παπαβασιλείου