Σουίτα .... πολυτελείας

Γιώργος Χατζημιχελάκης
Σουίτα για τσίμπελ  και τσέλο πάνω σε βαλκανικούς ρυθμούς.
Η σύνθεση με εξαίρεση το δεύτερο κομμάτι δεν είναι βασισμένη σε παραδοσιακές μελωδίες - το ρυθμικό πλαίσιο γνωστών βαλκανικών χορών γίνεται καμβάς για συνθετική πλοκή.
Ο δεύτερος χορός είναι βασισμένος σε μία καταγραφή του Μπέλα Μπάρτοκ που πραγματοποιήθηκε το 1936 κατά την περιοδεία του στη Μικρά Ασία (βιβλίο: Turkish Folk Music in Asia Minor).

τα μέρη:
1. Εισαγωγικός Χορός (τσάμικος)
2. Χαλαΐ Χαβαζί (σκοπός του σχοινιού)
3. Μπεράτι
4. Παϊντούσκα
5. Σέρβικο

Αγγελίνα Τκάτσεβα τσίμπελ (λευκορώσικο σαντούρι)
Κωνσταντής Σφέτσας τσέλο

ηχογράφηση από την πρώτη εκτέλεση σε συναυλία στο Ωδείο ATHENAEUM, 6 Μαρτίου 2012

για να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα, τρέξτε το βίντεο και επιλέξτε:
 προβολή σε πλήρη οθόνη (Full Screen) και ανάλυση (resolution) 720p.

Φαντασία για πιάνο

Έγραψα ένα κομμάτι για πιάνο πριν από τρεις βδομάδες, λίγο πριν ξεκινήσει ο κύκλος των θερινών εξετάσεων στο Ωδείο, όπου για περίπου 15 μέρες επί 10 ώρες την ημέρα ακούω όλα τα παιδιά, από το πιο .... πεντάχρονο έως και τον επί διπλώματι. Ένας μάλλον light Γολγοθάς. Πάντως καλού-κακού πριν ξεκινήσω την ανάβαση, έχω αποκτήσει το συνήθειο να γράφω ένα κομμάτι, το οποίο όταν μετά 15 μέρες αναστηθώ θα μου θυμίσει ότι, εκτός από καλλιτεχνικός διευθυντής ωδείου, ίσως είμαι και συνθέτης.

Το κομμάτι είναι για την πιανίστα φίλη μου Χλόη. Ένα ενδιάμεσο αργόσυρτο μέρος σε ινδική ατμόσφαιρα περικλείεται από δύο πανομοιότυπες νεορομαντικές συμπληγάδες. Μέχρι να το μελετήσει και να το ερμηνεύσει η ίδια, το ακούτε από ένα εικονικό ηλεκτρονικό πιάνο. Αν θέλετε να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα, πατήστε play, επιλέξτε FULL SCREEN και από τις ρυθμίσεις HD 720p.

Χειμωνιάτικη Εικόνα

για φαγκότο και πιάνο

.... μέχρι να γίνει η ανθρώπινη ηχογράφηση, αρκούμαι και αρκεστείτε στα πειστικά VST όργανα της Garritan συνδυασμένα με αυθεντικούς ήχους multiphonics που κατέβασα από τον εξαιρετικό ιστότοπο της Leslie Ross για το φαγκότο, καθώς και με εσωτερικούς πιανιστικούς ήχους που διαμόρφωσα με μία δωρεάν VST εφαρμογή που κατασκεύασε και προσφέρει ο Tom Gersic

πατάτε play και επιλέγετε full screen και HD 720p για να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα

Βυζαντινά κάλαντα ... για ορχήστρα δωματίου

Έγραψα αυτό το κομμάτι για τη μικρή συμφωνική ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου Πετρούπολης, που απαρτίζεται από σπουδαστές και τους καθηγητές τους και την οποία διδάσκει και διευθύνει ο μαέστρος και συνθέτης Φώτης Κουτζαγιώτης. Το κομμάτι βασίζεται στην παλιά παραδοσιακή μελωδία από τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα της Κωνσταντινούπολης. Η τεχνική γραφής του βασίζεται στην αντιστικτική επεξεργασία και στην ετεροφωνία. Οι δύσκολες τεχνικά γραμμές έχουν ανατεθεί στους καθηγητές και τους πολύ προχωρημένους σπουδαστές, ενώ απλούστερες γραμμές στους αρχάριους, πολλοί από τους οποίους είναι ακόμα μαθητές κατωτέρας.

Για να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα με ευκρίνεια, πατάτε play και επιλέγετε προβολή σε 720p HD και προβολή σε πλήρη οθόνη.

Επίσης, για τις μέρες που έρχονται.... ακούστε και κατεβάστε μια συλλογή με παραδοσιακά κάλαντα από το Συγκρότημα Παραδοσιακής Μουσικής του Πρότυπου Μουσικού Κέντρου Πειραιά (έκδοση 1995)

ΕΝΔΟΧΩΡΑ για πιάνο

Ηχογράφηση της Α' εκτέλεσης από την συναυλία της 4ης Ιουνίου 2011 στην αίθουσα συναυλιών του Μουσικού Γυμνασίου Πειραιά. Ερμηνεύει ο Απόστολος Ντάρλας.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα ρυθμίζοντας την προβολή του βίντεο σε HD και βλέποντάς το σε πλήρη οθόνη

Η ενδοχώρα του πιάνου με τα πλούσια ηχοχρώματά της, παρότι δελεαστική, δεν απετέλεσε την βάση οργάνωσης αυτού του κομματιού. Αποτελεί μάλλον το επίχρισμα. Η σύνθεση είναι φθογγοκεντρική. Η οργάνωση του φθογγικού υλικού αποτελεί την βαθεία δομή του κομματιού. Η μορφή προκύπτει από μία σειρά επεισοδίων, που καθένα τους απαρτίζεται από μικρότερα προδιαγεγραμμένα συμβάντα -άλλοτε αυστηρά, άλλοτε πολύ χαλαρά οργανωμένα - τα οποία είναι αφορμές για παιχνίδι με βάση μικρές φθογγικές ομάδες (τεσσάρων-πέντε φθόγγων). Το παιχνίδι αυτό διεξάγεται σε προκαθορισμένες ανά επεισόδιο περιοχές του πιάνου, συμπαρασύροντας στις οργανωτικές ιδέες του και την ποικιλία ηχοχρωμάτων της ενδοχώρας του.

Το έργο γράφτηκε με παρότρυνση του φίλου συνθέτη και πιανίστα Απόστολου Ντάρλα και του είναι αφιερωμένο.

ΦΟΛΚΛΟΡΙΚΟΝ ΟΞΥ

Καλοφωνίξ

Ο Αρσένιος ο Μικρός, μελωδός πιθανώς του ύστερου 17ου αιώνα ή των αρχών του 18ου, δεν έχει αφήσει βιογραφικά ίχνη, παρά μόνον την υπογραφή του στα έργα του. Τον 17ο αιώνα η εκκλησιαστική μας μουσική γνωρίζει μιαν ακμή η οποία εκφράζεται με την καλλιέργεια μιας νέας μουσικής φόρμας που ονομάστηκε «Καλοφωνικός Ειρμός». Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:

Ο ειρμός είναι δομική υπομονάδα μιας παλαιότερης φόρμας τής υμνολογίας μας, της φόρμας του Κανόνα. Ο Κανόνας, φόρμα που αναπτύχθηκε την εποχή του Δαμασκηνού ως απαύγασμα της νίκης των εικονολατρών, απαρτίζεται από 9 ωδές και κάθε ωδή έχει 4 στροφές εκ των οποίων η πρώτη ονομάζεται ειρμός, και επέχουσα θέση κεφαλής ακολουθείται από 3 πανομοιότυπες μετρικά και μελικά στροφές, που ονομάζονται ύμνοι. Κάθε ένας από τους 9 ειρμούς του Κανόνα, έχει δική του μετρική και δικό του μέλος. Ο Κανόνας, γενικά μελίζεται στο ειρμολογικό ή και σύντομο λεγόμενο μέλος. Φανταστείτε μια βασική χρονική μονάδα η οποία αντιστοιχεί σε διάρκεια στο χρόνο που κρατάει μια συλλαβή στον συνήθη λόγο της ομιλίας μας. Φανταστείτε την ως χρονική-μουσική ψηφίδα. Κάθε συλλαβή του Κανόνα ρυθμικά αντιστοιχεί σε μία χρονική-μουσική ψηφίδα, με εξαίρεση συλλαβές φορείς τόνου, ή καταληκτικές συλλαβές πριν από σημεία στίξεις, που κρατούν δύο χρονικές ψηφίδες. Συνολικά ο Κανόνας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια τραγουδισμένη ομιλία. Και έρχεται να διαδεχτεί την αρχαιότερη φόρμα του Κοντακίου, η οποία απαρτίζεται από μία κεφαλή (το κοντάκιον) και 24 πανομοιότυπους μελικά ύμνους τους λεγόμενους και οίκους. Ο Κανόνας, ως εκ τούτου είναι μια πολυπλοκότερη φόρμα από αυτήν του Κοντακίου.
Αν το Κοντάκιο παρασταθεί ως Α, Α1, Α2, Α3,…….Α24, ο Κανόνας θα παρασταθεί ως Α, Α1, Α2, Α3, Α4 – Β, Β1, Β2, Β3, Β4………..Θ, Θ1, Θ2, Θ3, Θ4.
Και ενώ το Κοντάκιο συνήθως επικεντρώνεται νοηματικά στην αφήγηση ενός εορταζομένου θέματος, ο Κανόνας συνήθως επικεντρώνεται σε ένα δογματικό θέμα, στις πρώτες ωδές συσχετίζοντάς το με την προτύπωσή του στην Παλαιά Διαθήκη και στις ακολουθούσες ωδές με την ενσάρκωσή του στην Καινή, ενώ την Θ΄ ωδή αφιερώνει στην Θεοτόκο.

Ο Καλοφωνικός ειρμός, σε αντίθεση με τις διδακτικές προθέσεις που εκφράζονται στον Κανόνα, επιλέγει τον αισθητικό δρόμο της ύψωσης προς το θείο. Ο μελουργός, επιλέγει έναν ειρμό από κάποιον προγενέστερο κανόνα και τον μελίζει εκτενώς, αφιερώνοντας σε κάθε συλλαβή του πολλές χρονικές-μουσικές ψηφίδες. Ανήκει ο Καλοφωνικός ειρμός, ως εκ τούτου στο «αργόν» λεγόμενο είδος της μελοποιΐας. Το ποιητικό κείμενο του Καλοφωνικού ειρμού, ήδη γνωστό, και ακουσμένο μέσω του ψαλθέντος Κανόνα της εορτής κατά τον όρθρο, αναπλάθεται αφομοιούμενο και σχεδόν αποδομημένο ως αυτόνομη μακροσκελής μουσική φόρμα, προς το τέλος της θείας λειτουργίας για να υπηρετήσει ανάγκες παράτασης της, ώστε να μοιραστεί πχ σε ένα μεγάλο εκκλησίασμα το αντίδωρο. Στον Καλοφωνικό ειρμό, αναγνωρίζουμε πολλά στοιχεία μιας καθαρής μουσικής φόρμας, όπως η ανάπτυξη μέσω μοτίβων, η επανάληψη μουσικών φράσεων, και γενικά χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν μάλλον σε φόρμες οργανικής μουσικής, έστω και αν παραμένει ένα είδος εντός των πλαισίων της φωνητικής μουσικής. Ο ποιητικός λόγος γίνεται αχθοφόρος μουσικών νοημάτων (ανταποδίδοντας την εξυπηρέτηση που είχε κάνει η μουσική στον Κανόνα).
Και ως πεδίον αισθητικής έκφρασης ανέδειξε ο Καλοφωνικός ειρμός μεγάλους συνθέτες κατά τον 17ο και 18ο αιώνα με κορυφαίο τον Πέτρο Μπερεκέτη, ο οποίος θεωρείται και πατέρας του μουσικού αυτού είδους.

Στο βίντεο αυτού του ποστ, του Κουκουζέλη ζωγραφούντος εμού δε καλο(;)φωνούντος, παρουσιάζεται ο πρώτος Καλοφωνικός Ειρμός της πρώτης έντυπης έκδοσης του Καλοφωναρίου, της συλλογής Καλοφωνικών ειρμών, χρηστικού βιβλίου της ψαλτικής, ο οποίος αυτός ο πρώτος καλοφωνικός ειρμός της συλλογής ανήκει στον Αρσένιο τον Μικρό.